Перабэ́чыцца ’схіліцца на бок’, перабэчыць ’схіліць на бок, наставіць (напр., жывот)’ (Скарбы). Да пера- і бок (гл.), параўн. чаргаванне крок/крэч ’крык’ і пад., паралельнае да польск.дыял.znewu ’znowu’, depire ’dopiero’ (Клемянсевіч. Gr., 96).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
настаўля́ць1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак.данаставіць.
настаўля́ць2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго.
Навучаць, наказваць, як трэба рабіць што‑н.; даваць настаўленні (у 1 знач.). Праз цкую гадзіну.. [Алесь] пачуў у калідоры голас дзеда, які канчаў настаўляць кухара.Караткевіч.— Усё трэба [рабіць] ўмеючы, — быццам настаўляў дзед хлапца, быццам проста раіў.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надубы́рыцца ’наставіць хіб, надзьмуцца, натапырыцца’ (Юрч. Сін.). Новаўтварэнне на базе фразеалагізма стаць дубарам (дубырым, Бяльк.) ’стаць на дыбы; натапырыцца’, што звязана з дуб, параўн. тыпалагічную паралель: ням.sich bäumend ’устаючы на дыбы’ пры Baum ’дрэва’ (Фасмер, 1, 549). Гл. дуба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Натапы́рыць ’падняць, расставіўшы, пер’е; пышна адзецца’ (Нас.), ’настаражыць вушы; наставіць шэрсць, расставіць пер’е з перапуду, ад дажджу і пад.; растапырыць, ускалмаціць’ (Гарэц.), натопу́рыць ’наставіць, прыўзняць’ (ТС), натапы́рыцца, натупы́рыцца ’распусціць пер’е; надзьмуцца, разгневацца’ (Нас., Сл. ПЗБ; Ян.), натопу́рыцца ’тс’ (ТС), рус.натопы́рить ’падняць, паставіць дыбам пер’е, шэрсць; наставіць вушы; надуцца; пышна адзецца’, натопы́риться ’напыжыцца, ашчацініцца; надуцца, зазлаваць’, польск.дыял.natoperzyć, natoperzyć się ’тс’; сюды ж, відаць, і балг.дыял.натопо́ра, натопо́рвам ’паднімаць, задзіраць угору’. Паводле Пятлёвай (Этимология–1984, 200), на‑то‑пырить, на‑то‑пыриться пры параўнанні з на‑пыриться ’наткнуцца на што-небудзь вострае’ дазваляе вычляніць узмацняльны элемент ‑то‑, які ўяўляе сабой архаічны непрадуктыўны суфікс, параўн. смал.на‑то‑пы‑жить, на‑то‑пыжиться ’пышна апрануцца; ашчацініцца, прыняць ваяўнічы выгляд’; у такім разе да пы́рыць ’распіраць, пучыць’ (гл.). Аднак варыянты з іншым вакалізмам, якія сустракаюцца ў славянскіх мовах, параўн. прыведзеныя вышэй балгарскія словы і рус.дыял.топо́риться ’франціць’, растопо́рить ’рассунуць, растапырыць’, чэш.topořiti ’стаяць калом, не згінацца’ і інш. (Махэк₂, 647 лічыць зыходным корань stop‑, што параўноўвае з літ.stapìnti ’рабіць тугім, цвёрдым’), прымушаюць аднесці разглядаемыя словы да тапы́рыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Háhnrei
m -es, -e
1) каплу́н
2) разм. ашука́ны муж, рагано́сец
j-n zum ~ máchen — наста́віць каму́-н. ро́гі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
наста́ўлены
1. наста́вленный;
2. вы́ставленный;
3. устремлённый;
4. насторо́женный;
5. насторо́женный, насторожённый, навострённый;
6. по́днятый;
7. поста́вленный;
1-7 см.наста́віць I
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
alienate
[ˈeɪliəneɪt]
v.t.
1) адчужа́ць, адштурха́ць, аддаля́ць ад сябе́; настро́йваць, настаўля́ць супро́ць сябе́
to alienate public opinion — наста́віць публі́чную ду́мку су́праць сябе́
2) перада́ць пра́ва ўла́снасьці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
najeżyć
najeży|ć
зак.
1. натапырыць;
kot ~ł sierść — кот натапырыў поўсць;
2.наставіць; выставіць наперад;
~ć bagnety — выставіць штыкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Начапу́рыцца ’прыбрацца’ (жлоб., Жыв. сл.), начапурыцца ’тс’ (Нас.; лунін., Шатал.; Янк. БП), naczapúrycsa ’надуцца, наставіць пер’е’ (Федар.), укр.начепури́тися ’тс’, рус.начепури́ться ’тс’, чэш.načepýřiti se ’нахохліцца, натапырыцца, надуцца’, славен.načepériti se ’вычварна апрануцца’. Адзначаныя славянскія словы, відаць, самастойныя экспрэсіўныя ўтварэнні ў кожнай з моў, пра што сведчыць варыянтнасць асновы, параўн. славен.našeperiti, našopiriti ’тс’, серб.-харв.на̏шепурити ’тс’ і пад. Ад чапуры́цца ’прыбірацца’, чапуры́ць ’прыбіраць’ (гл.). Параўн. Бязлай, 2, 210; Махэк₂, 106.