Прызво́ліцца ’прызнацца’ (астрав., Сл. ПЗБ). Магчыма, звязана са ст.-бел. призволити ’дазволіць’, укр. призво́лити ’выявіць ласку, міласць; даць дазвол, згоду на што-небудзь’, што можа сведчыць на карысць уласнага развіцця на ўсх.-слав. моўнай глебе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хары́зма
(гр. charisma = міласць, боскі дар)
1) выключная адоранасць (аб святых);
2) высокі аўтарытэт, заснаваны на ўменні падначальваць іншых сваёй волі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Ва́спан ’зваротак ваша міласць, пан’ (БРС, Нас., Шат., Мядзв., Бір. Дзярж.), васпа́н ’тс’ (Гарэц., Касп.). Запазычанне з польск. waspan ’тс’ (а гэта скарачэнне з waszmość pan; гл. Брукнер, 603). Рус. дыял. (смал.) ва́спан ’тс’. Параўн. ва́сан ’тс’, васпа́ні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маспа́н ’пан’, маспанінка ’пані’, (экспр.) масціпан ’пан’. З васпан, васпані (гл.). Мена в > м пад уплывам мосць < польск. miłość у выразе Wasza Miłość Pan (< ням. Euer Liebden), скандэнсаваным пазней у Waszmość з дадаткам pan. Параўн. укр. мость, його мость ’яго міласць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лі́тасць, лі́тосць ’жаль’, ’міласэрнасць’, ’чуласць, спагада’, ’добрыя, велікадушныя адносіны’, ’памілаванне, міласць’ (Гарэц., Касп., Яруш., ТСБМ; КЭС, лаг.; гродз., воран., Сл. ПЗБ). Запазычана з польск. мовы, дзе ў форме litość пашыраецца з XVI ст.; раней — lutość. Узыходзіць да прасл. ljutostь, якое з ljutъ ’люты, злы’. Гл. лю́ты, лі́таваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
індульге́нцыя
(лац. indulgentia = міласць, спагадлівасць)
грамата на поўнае або частковае адпушчэнне грахоў, якая выдаецца каталіцкай царквой ад імя папы рымскага за плату або за асобыя заслугі перад царквой.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
worship1 [ˈwɜ:ʃɪp] n.
1. богаслужэ́нне; вера вызна́нне;
forms of worship рэлігі́йныя абра́ды, рытуа́лы;
freedom of worship свабо́да веравызна́ння;
a place of worship храм
2. паклане́нне; шанава́нне;
Your Worship BrE, fml Ва́ша мі́ласць (зварот да суддзі, мэра)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
смени́ть сов., в разн. знач. змяні́ць;
смени́ть ши́ны змяні́ць шы́ны;
смени́ть часово́го змяні́ць вартаво́га;
◊
смени́ть гнев на ми́лость змяні́ць гнеў на мі́ласць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Жа́лаванне (ТСБМ). У 60‑х гадах XIX ст. з рус. жалование ’тс’ (Гіст. лекс., 238). Ст.-рус. жалование ’падарунак’ ад жаловати ’аказваць міласць, жалець’, якое мае той самы корань, што жаль (гл.). Значэнне ’плата за працу, што выдаецца ў вызначаны тэрмін’ атрымала ў XVIII ст. (Булахоўскі, 3, 367–368; Гарбачэвіч, РР, 1967, 5, 41–42).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мі́ласціна ’ахвяраванне жабраку, бедняку’ (ТСБМ), мі́ласьціня ’тс’ (Янк. 2, Нас.), мі́лостына, мі́лосціна ’тс’ (ТС). Агульнапаўд.-слав. milostynʼi ’літасцівасць, міласэрнасць’, ’міласціна, міласць’, якое наслаілася на ўжо існаваўшае milostь з такімі ж значэннямі, ад якога і ўтварылася пры дапамозе суфікса ‑ynʼi. Ва ўсх.-слав. мовах ст.-слав. милостын̑и змяшалася з назоўнікамі на ‑ina (Слаўскі, SP, 1, 140; Цэйтлін, Лекс. ст.-слав. яз., 164, 177).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)