дзярж. і паліт. дзеяч Балгарыі. Двойчы Герой Сац. Працы НРБ (1962, 1967). Скончыў ваен. школу ў Сафіі. Чл.паліт. партый і арг-цый: «Народная змова» (1921—23), «Дэмакратычная змова» (1923—31), «Звяно» (1931—34). У 1926—28 міністр транспарту, поштаў і тэлеграфа. Пасля ўзначаленага ім дзярж. перавароту (1934) стаў прэм’ер-міністрам (да 1935). У 1944—46 кіраўнік першага ўрада Айчыннага фронту Балгарыі. У 1944—49 старшыня паліт. партыі Нар. саюз «Звяно». Пазней займаў шэраг кіруючых парт. і дзярж. пасад, у т. л.нам. старшыні (1946—50, 1959—62), нам. старшыні Нац. савета Айч. фронту (1962).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІРТА́ Мікалай Яўгенавіч
(19.12.1906, в. Вялікая Лазаўка Тамбоўскай вобл., Расія — 9.1.1976),
рускі пісьменнік. Друкаваўся з 1923. У рамане «Адзінота» (1935; Дзярж. прэмія СССР 1941; па яго матывах напісана п’еса «Зямля», паст. 1937) афіцыёзная трактоўка Антонава паўстання. Аўтар раманаў «Заканамернасць» (1937), «Вячэрні звон» (1951), «Стэп ды стэп наўкол...» (1960) і інш., п’ес «Змова» (1938), «Салдаты Сталінграда» (1944), «Хлеб наш надзённы» (1947; Дзярж. прэмія СССР 1948), «Змова асуджаных» (1948; Дзярж. прэмія СССР 1949) і інш., аповесцей, нарысаў, франтавых карэспандэнцый. Яму належаць кінасцэнарыі (у т. л. «Сталінградская бітва», 1949; Дзярж. прэмія СССР 1950). Многія творы Вірты адзначаны ўплывам «тэорыі бесканфліктнасці».
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Komplótt
n -(e)s, -e змо́ва
ein ~ schmíeden — падрыхтава́ць змо́ву
ein ~ áufdecken — раскры́ць змо́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
cabal
[kəˈbɑ:l]1.
n.
1) паліты́чная клі́ка
2) та́йныя пля́ны, змо́ва, інтры́га f.
2.
v.i.
твары́ць клі́ку, рабі́ць змо́ву
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rozgałęziony
rozgałęzion|y
разгалінаваны;
drzewo ~e — разгалінаванае дрэва;
sprzysiężenie szeroko ~e — шырока разгалінаваная змова
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Здра́да ’пераход на бок ворага’. Рус.смал., варонеж., паўд., зах.зра́да, укр.зра́да ’здрада’, польск.zdrada, чэш., славац.zrada. Ст.-бел.здрада, зрада (з 1509 г.). У Насовіча здра́да ’здрада’, але зра́да ’агульная згода’, ’змова’, ’здрада’. Форма з устаўным ‑д‑ толькі ў бел. і польск., верагодна, бел.здрада < польск.zdrada ужо ў ст.-бел. (Булыка, Запазыч., 120). Форма ўключае корань rad‑ ’савет’ (гл. рада), прэфікс з‑ (< *jьz‑), відаць, гэта аддзеяслоўны (jьzraditi) назоўнік. Параўн. ням. з блізкай унутранай формай Ver‑rat ’здрада’ = ’раз + рада’. Значэнні ’згода’, ’змова’ звязаны з унутранай формай. У групе zr‑d устаўное (Карскі, 1, 353) у выніку уяўнай архаізацыі. Здрадца з суф. ‑ца (Гіст. лекс., 99), як і здрада, з польск. у ст.-бел. Меркаванне пра рад < *ręd (Крыўчык, Труды яз., 35) не адпавядае зах.-слав. фактам, дзе rad не можа быць з ręd. Брукнер, 650; Голуб-Копечны, 439; Махэк₂, 505; Фасмер, 2, 105.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sly
[slaɪ]
adj.
1) праны́рлівы, спры́тны
2) хі́тры, падсту́пны
a sly plot — падсту́пная змо́ва
3) жартаўлі́вы, гарэ́зьлівы
a sly wink — гарэ́зьлівае падмі́ргваньне
•
- on the sly
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
confederacy
[kənˈfedərəsi]
n., pl. -cies
1) канфэдэра́цыя f. (дзяржа́ваў або́ асо́баў)
2) кансьпіра́цыя, змо́ваf.
3) згуртава́ньне n., саю́з -у m., лі́га f.
•
- the Confederacy
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
plot
[plɑ:t]1.
n.
1) змо́ваf.
a plot to rob the bank — змо́ва абрабава́ць банк
2) фа́була f., сюжэ́т -у m. (п’е́сы, апо́весьці)
3) пляц -у m., дзяля́нка зямлі́
4) ка́рта f. (кра́ю), дыягра́ма f.
2.
v.
1) змаўля́цца, рабі́ць змо́ву, быць у змо́ве
2) дзялі́ць (зямлю́) на дзяля́нкі або́ пляцы́
3) склада́ць ка́рту або́ дыягра́му
4) нано́сіць на ка́рту або́ дыягра́му
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Пунто́вы ’акуратны, пунктуальны’ (Цых.), ’прынцыповы, упарты’ (Адамчык, ЛіМ, 1970, 11 снеж.), сюды ж пунтбвік ’дурнаваты чалавек’ (шчуч., З нар. сл.). Да пунш, пункт (гл.), параўн. польск.punkt ’дакладна, пунктуальна’, што з ням.Punkt (у аднясенні да часу, першапачаткова punkt w punkt, гл. Банькоўскі, 2, 965); значэнне ’ўпарты’ адлюстроўвае далейшае развіццё значэння ’павышаная пунктуальнасць’, што можа трактавацца і як ’дурасць’. Відаць, незалежна развілося значэнне ’ўпартасць, супраціў’ у славен.punt, якое Сной (515) выводзіць з с.-в.-ням.punt/bunt, ням.Bund ’звязка; суполка’, пазней ’змова, бунт’, гл. бунт, параўн. таксама Бязлай, ’3, 137.