Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
careful[ˈkeəfəl]adj.
1. (of/with) асцяро́жны, пі́льны
2. (about) клапатлі́вы
3.дба́йны, стара́нны, руплі́вы
♦
you can’t be too careful лі́шняя асцяро́жнасць не пашко́дзіць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
gorliwy
старанны, шчыры, руплівы, дбайны;
gorliwy w nauce — старанны ў вучобе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
thoughtful
[ˈӨɔtfəl]
adj.
1) уду́млівы, заду́маны
2) руплі́вы, дба́йны, ува́жлівы
She is always thoughtful of her mother — Яна́ заўсёды ру́піцца пра сваю́ ма́ці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Пацеміць ’заўважыць, прыкмеціць здалёку’ (Яруш.). У выніку семантычнага пераносу ў дзеяслова цяміць ’разумець’. Як і рус.тямить ’тс’, тям ’розум, памяць’, а таксама ўкр.тямити ’кеміць’ пад уплывам кеміць ’тс’. Гараеў (383); Петарсан (Аг. Arm. St., 136); Фасмер (4, 141) лічаць роднаснымі да ўсх.-слав. лексем ст.-грэч.τημελέω ’клапачуся, ахоўваю’, τημελής ’дбайны, руплівы*
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стара́нны, ‑ая, ‑ае.
Які адносіцца да работы, справы са стараннем; дбайны, руплівы. Старанны вучань. □ Адразу ж пацяплеў блакіт: Хвалю Вясны ўпартасць і людзей старанных, Якія будзяць раніцай зямлю І славяць мір у песнях палымяных.Калачынскі.У школьным гуртку юных тэхнікаў Андрэй быў самы старанны, ніхто не мог зрабіць такой мадэлі, як ён.Чарнышэвіч.// Які выражае стараннасць, сведчыць аб ёй. Старанная падрыхтоўка. □ На кавалку бляхі нечай стараннай рукой .. былі выпісаны акуратныя словы: «Калгас «Ленінскі шлях».Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́кла́дны ’ўзорны, прыстойны, старанны, дбайны; ветлівы’ (Нас., ТСБМ, Марц.; смарг., Сл. ПЗБ), ’звязны, складны’ (ТСБМ). Да прыклада́ць, якое ў сваю чаргу узыходзіць да прасл.*prikladati (гл. прыкла́сці); балг.дыял.прѝкладен ’ласкавы, прыязны, ветлівы, згаворлівы’, серб.-харв.прѝкладан ’суадносны’, укр.прикладни́й ’зручны, які падыходзіць, прыдатны’, дыял.при́кладний ’дакладны’, рус.прикладно́й ’дзелавіты, практычны, кемлівы’. Сюды ж пры́кладка ’выдумка’ (Нас.), з далейшым семантычным развіццём пры́кладна ’складна, звязна’ (Жд.), прікла́дна ’тс’ (Бяльк., Юрч. СНС), прыкла́дна ’складна, красамоўна’ (Яруш., Шат.), прыкло́дна ’старанна, як след; дбайна’ (Марц.) з фанематычнай зменай націскнога.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бацько́ўскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які складаецца з бацькоў. Бацькоўскі камітэт. Бацькоўскі сход.// Які зыходзіць ад бацькоў. Бацькоўская воля, ласка. Бацькоўскае благаславенне.// Які належыць бацькам. І што б я быў для чалавецтва, Калі б не гэтая дарога, Якая ў свет шырокі ўецца Адсюль — з бацькоўскага парога.Лойка.// Які звязаны з бацькамі, бацькоўствам. Дагледзець бацькоўскую старасць.
2.перан. Клапатлівы, дбайны, ласкавы ў адносінах да каго‑н. Бацькоўскімі клопатамі акружаюць савецкіх дзяцей наша партыя і ўрад. □ Незнаёмы паглядзеў на мяне цёплымі, бацькоўскімі вачамі.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jealous[ˈdʒeləs]adj.
1. раўні́вы;
a jealous husband/wife раўні́вы муж/раўні́вая жо́нка
2. (of) зайздро́сны, зайздро́слівы;
She was jealous of his wealth. Яна зайздросціла яго багаццю.
3. клапатлі́вы, дба́йны, руплі́вы; пі́льны, які стара́нна аберага́е што-н.;
be jealous of one’s good reputation стара́нна аберага́ць сваю́ рэпута́цыю
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гаспада́р, ‑а, м.
1. Уласнік, уладальнік каго‑, чаго‑н. Гаспадар кнігі. Гаспадар кватэры. Гаспадар фабрыкі.// Прыватны наймальнік. Гаспадар не хацеў задавольваць патрабаванні рабочых, пагражаў абвясціць лакаут.Лынькоў.// Селянін, уладальнік сялянскага двара, надзелу. Ніхто.. [Лаўрэна] не лічыў за гаспадара, а яго хату — за гаспадарку.Якімовіч.Пад самы лес бягуць шнуры, І брыюць спрытна, без заганы, Зялёны дол гаспадары.Колас.
2.(звычайназазначэннем). Чалавек, які вядзе гаспадарку, займаецца гаспадарчымі справамі. Дбайны гаспадар. □ Навучыліся тут людзі працаваць.., адчуваць сябе добрымі, руплівымі гаспадарамі.Кулакоўскі.
3. Галава сям’і, дома. Мужчыны падалі адзін аднаму рукі, гаспадар — цвёрда і самаўпэўнена, госць — .. нясмела.Чорны.
4. Той, хто мае ўладу над кім‑, чым‑н.; паўнаўладны распарадчык. Гаспадар становішча. □ Кандрат Гуга быў больш-менш незалежным гаспадаром у сваім доме.Колас.
5.Разм. Муж. Вестка пра падзенне самаўладства ўсімі ўспрымалася як вестка пра канец вайны, пра тое, што да дзяцей вернуцца бацькі, да маці — сыны, да жонак — гаспадары.Лобан.
•••
Гаспадар свайго слова — пра чалавека, у якога слова не разыходзіцца са справай.
Сам сабе гаспадаргл. сам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)