die ~ überschréiten* — перайсці́ грані́цу [мяжу́]
die ~ verlétzen — пару́шыць грані́цу [мяжу́]
2) грані́ца, край, мяжа́, рубе́ж
álles hat séine ~n — усяму́ ёсць кане́ц
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
замо́к, -мка́, мн. -мкі́, -мко́ў, м.
1. Прыстасаванне для запірання чаго-н. на ключ.
Дзвярны з.
Заперці дзверы на з.
За сямю (дзесяццю) замкамі (перан.: старанна схаваны). На замку (запёрта). Граніца на замку (перан.: надзейна абаронена).
2. Затвор агнястрэльнай зброі.
З. гарматы.
3. Спосаб змацавання частак драўляных канструкцый (спец.).
4. Верхняя злучальная частка аркі, скляпення (спец.).
|| прым.замко́вы, -ая, -ае (да 2—4 знач.; спец.) ізамо́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
маркшэйдэры́я
(ням. Markscheiderei, ад Mark = граніца + scheiden = раздзяляць)
галіна горнай навукі і тэхнікі, якая вывучае геадэзічныя і геалагічныя асаблівасці горных разработак распрацовак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
franko
эк. франка;
franko granica — франка-граніца;
franko port — франка-порт;
franko stacja — франка-станцыя
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
перато́млены, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад ператаміць.
2.узнач.прым. Вельмі ўтомлены. Хоць ператомлены, але не спіцца, І не таму, што знікла цішыня: Перада мной дзяржаўная граніца, А там — зямля, адкуль прыйшла вайна.Прануза.«Хто? Хто? Хто?» — бухала ў грудзях Платона, аж разрывалася ператомленае сэрца.Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кардо́н2
(фр. cordon)
1) дзяржаўная граніца;
2) пагранічны або загараджальны атрад, а таксама месца яго знаходжання;
3) пост аховы лесу, запаведніка (лясны к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Во́бруб ’плошча зямлі ў адным кавалку’ (КЭС). Рус.о́бруб ’дзеянне па дзеяслову абрубіць; калодзежны зруб’, укр.обру́б ’асобны кавалак зямлі, участак’, польск.obrąb, obręb ’абмежаваная тэрыторыя, участак, граніца’, в.-луж.wobrub ’край, абрубка адзежы’, чэш.obruba, серб.-харв.òbrub(a) ’край адзежы, кашулі’; ’нізкая каменная агароджа калодзежа’. Да абрубіць. Параўн. абрубак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рубе́ж, рубяжа, м.
1.Граніца паміж чым‑н., мяжа чаго‑н. Станьце ж вы, хмаркі, над рубяжамі Нашых палеткаў, шнуроў.Колас.Вакол вёскі акопы, дзоты, драты. Ад усходу, звыш гэтага — вадзяны рубеж — спакойная, але глыбокая рэчка Вуша.Брыль.//перан. Грань, якая аддзяляе што‑н. адно ад другога. Той памятны вечар з’явіўся як бы нейкім рубяжом у жыцці Наташы.Краўчанка.На рубяжы лета і восені кароткая яшчэ ноч.Каваль.//перан. Вышэйшая, крайняя ступень чаго‑н.; мяжа. На загрузку самазвала патрабавалася паўмінуты. Гэта добра і многія лічылі гэта рубяжом.Лукша.
2. Дзяржаўная граніца. Савецкія Узброеныя Сілы зорка ахоўваюць свяшчэнныя рубяжы нашай Радзімы, стваральную працу будаўнікоў камунізма.«Звязда».
3. У вайсковай справе — лінія абаронных збудаванняў. Абаронны рубеж. □ Да вечара было адваявана паўгорада, уступлены рубеж быў вернуты, падпалкоўнік паспакайнеў.Мележ.// Лінія размяшчэння агнявых кропак. Агнявы рубеж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лімі́т
(фр. limite, ад лац. limes, itis = мяжа, граніца)
1) норма, у межах якой дазволена карыстацца чым-н., расходаваць што-н.;
2) перан. крайняя мяжа чаго-н. (напр. л. часу).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)