Пра́гнуць, пря́гнуць ’жадаць; мець моцнае жаданне; мець страсць’ (Нас., Касп., Сл. ПЗБ), прагці́ ’жадаць’ (Сцяшк. Сл.), прагчы́ся ’злоўжываць пітвом, ежай; пэнкаць ад абжорства, п’янства’ (Др.-Падб.), ’ганяцца’ (Яруш.), ’імкнуцца’ (Касп.). Запазычанне з польск.pragnąć ’жадаць, мець моцнае жаданне’ (Кюнэ, Poln., 89; Сл. ПЗБ, 4, 71). Слова таго ж кораня, што і пра́жыць (гл.). Паводле Шустар–Шэўца (2, 15, 1148), прасл.*pragnǫti ’адчуваць смагу, смягнуць, высыхаць’, прадстаўлена пераважна ў заходнеславянскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
trócknen
1.
vt сушы́ць, асу́шваць; вя́ліць (садавіну)
die Hände ~ — выціра́ць ру́кі
2.vi(s) со́хнуць, высыха́ць
3.
(sich)
сушы́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
со́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. сох, ‑ла; незак.
1. Рабіцца сухім, траціць вільгаць; высыхаць (пра што‑н. мокрае). Над палаткамі сохлі недаробленыя палазы.Чорны.Ля кастроў гаманілі вясёлыя хлопцы, сохла мокрая вопратка.Брыль.Увачавідкі сохне трава ў валках.Васілевіч.// Рабіцца занадта сухім, трацячы неабходную вільгаць; смагнуць. Нешта сціскала сэрца, у галаве стаяў сапраўдны тлум, ад смагі сохлі губы.Хадкевіч.Зямля пачала прыкметна параваць і сохнуць.Мележ./убезас.ужыв.У горле сохне.// Рабіцца цвёрдым, трацячы вільгаць; засыхаць. Хлеб сохне.// Выпарацца, высыхаць (пра вадкасць, вільгаць). Раса на лузе сохне./ Пра вадаёмы. Рэчка сохне. Сажалка сохне.
2. Вянуць, гінуць (пра расліны). [Юрка:] — Мы з Наташай былі ў парку, што летась увосень пасадзілі камсамольцы. Дрэўцы сохнуць. Ніхто не налівае. Пяць таполяў зусім засохла...Бяганская.
3.перан.Разм. Худзець (ад хваробы, цяжкай працы, перажыванняў). На тутэйшай зямлі Дзве сястрыцы жылі, Як забытыя ў лесе, каліны; Жыватворных крыніц Не было для сястрыц, Яны вялі і сохлі націнай.Купала.Маці ўпотайкі выцірала слёзы, ёй здавалася, што Алёша ад працы сохне.Шамякін.// Пакутаваць ад кахання, ад гора. Сохнуць сэрцы ў разлуцы, у горы.Астрэйка.Патанцавалі вечар у школе, а праводзячы дадому, Аніс сказаў: — Даўно праз цябе сохну.Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
dry
[draɪ]1.
adj.
1) сухі́, засо́хлы, вы́сахлы
2) сухі́, бязь сьлёзаў
dry sobs — усхлі́пваньні
3) сасьмя́глы
4) сухі́, хало́дны, нячу́лы
a dry answer — хало́дны адка́з
5) неціка́вы, ну́дны
6) сухі́, го́лы
dry facts — го́лыя фа́кты
7) сухі́, несало́дкі (пра віно́)
2.
v.t.
сушы́ць
Dry your hands — Вы́тры ру́кі
3.
v.i.
со́хнуць, высыха́ць; выпаро́ўваць; сушы́цца
to dry up —
а) высыха́ць, павысыха́ць (пра рэ́кі)
б) ско́нчыцца, вы́пісацца (як маста́к, пісьме́ньнік)
•
- dry law
- dry run
- dry spell
- wipe dry
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Жу́хлы ’нясвежы, няяркі’, жу́хнуць ’рабіцца жухлым’ (ТСБМ). Рус.жу́хлый, жу́хнуть. Безляй (Radovi [Akademija Nauka і Umjetnosti Bosne і Hercegovine], XXXV, Odjeljenje društvenih nauka, knj. 12, 1969, 88) прапануе ўзводзіць рус.жухнуть, бел.жухнуць ’высыхаць’, як і славен.дыял.júhniti ’буркнуць, пікнуць’, да і.-е.*dheus‑ ’пыліць, дуць’, якое дае побач з рэфлексам *dux (гл. дух) яшчэ і рэфлекс *djux‑, што і даў жухнуць. Параўн. і.-е. назвы няяркіх фарбаў, якія дае Покарны (1, 270) пад *dheus‑, ст.-інд.dhūsara ’колер пылу’, лац.fuscus ’цёмна-карычневы, жоўта-чорны’, англ.dusk ’змрочны, цёмны. Для словаўтварэння з суфіксамі ‑л‑ (прыметнік) і ‑ну‑ (дзеяслоў) параўн. бляклы, блякнуць. Параўн. яшчэ тусклы.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
памутне́ць, ‑ее; зак.
1. Стаць мутным, непразрыстым. Сажалка, дзе плавалі качкі, пачала высыхаць, вада памутнела, патыхала тванню.Хомчанка.Ад часу памутнела шкло акон — Сустрэч і абяцанняў нашых сведка.Макаль.// Стаць мутным, прыняць неасэнсаваны выраз (пра вочы, погляд). Вочы.. [Салавейчыка] яшчэ больш памутнелі, рухі сталі няўпэўненыя.Лупсякоў./убезас.ужыв.У мяне памутнела ў вачах, але я стукнуў яшчэ раз.Карпюк.
2.перан. Страціць яснасць, зацямніцца (пра думкі, розум і пад.). Я баяўся: ці не памутнеў ад гора яе [Марыны] розум?Шамякін.У .. [Дулебы] усё памутнела ў галаве, вочы засланіў нейкі густы змрок, і ён заплюшчыў іх.Шчарбатаў.
3. Страціць выразнасць абрысаў, стаць расплыўчатым. Нічога не разабраць у змроку. Толькі ледзь прыкметна пасвятлела неба і памутнелі зоркі.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
wither
[ˈwɪðər]1.
v.i.
вя́нуць; высыха́ць, пятрэ́ць, марне́ць
The grass withered in the hot sun — Трава́ пятрэ́ла на гара́чым со́нцы
2.
v.t.
1) высу́шваць
Age had withered the old lady’s face — Век вы́сушыў твар старо́й
2) Figur. спапяля́ць
She withered him with a scornful look — Яна́ спапялі́ла яго́ сваі́м пага́рдлівым по́зіркам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Вы́секаць ’высмаркаць нос’ (Янк. II, Бір. дыс., Шатал., брэсц., пін., З нар. сл.), вы́снекаць, вы́снякаць ’тс’ (Бір. дыс., Сцяц.). Укр.ви́сякати ’тс’, сяка́ти ’фыркаць, смаркацца’, рус.исся́кнуть ’вычарпацца’, польск.siąkać, siąknąć, sięknąć ’канчацца, вычэрпвацца; смаркацца’, в.-луж.sakać, saknyć ’высыхаць, вычэрпвацца’, чэш.sáknouti ’сачыцца, мачыць’, славац.siakať, siaknuť ’фыркаць, смаркацца’, серб.-харв.пресѐкати, ‑ка̑м ’вычарпаць’, балг.сѐквам, се́кна ’вычэрпваюся’. Прасл.*sęknǫti роднаснае слав.*sǫčiti, ц.-слав.исѫчити (гл. сучы́ць) (Фасмер, 3, 826). У іншых і.-е. мовах роднаснымі з’яўляюцца літ.senkù, sékti ’апускацца’, seklùs ’мелкі’, лат.sîkt, sīkstu, sîku ’засыхаць’, ст.-інд.ásakrak ’невычэрпны’, ст.-англ.sîhte ’балоцісты’ (з *siηhti), ірл.sesc ’сухі, бясплодны; той, які не дае малака’, кімр.hysp ’сухі’ (Траўтман, 256). Іначай–Махэк₂ (536), які звязвае таксама са слав.sokъ. Беларускія формы з ‑н‑, відавочна, пад уплывам польскіх назалізаваных форм з наступнай метатэзай.