Ны ’выгук, якім падганяюць коней’ (ТС). Да но ’тс’ з экспрэсіўнай дэфармацыяй вакалізму.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нё 1 ’няўжо’ (Колас). Скарочанае з няўжо́, гл. Шуба, Прысл. 167; іншыя формы: нёш (вілейск., Нар. сл.) < няўжо ж, нёʼж ’тс’ (Шат.), нё‑ж не ’няўжо ж не, а як жа’ (Гарэц.).
Нё 2 ’но (выгук, якім паганяюць каня ці вала)’ (ТС), укр. ньо ’тс’. Палаталізаваны дыялектны варыянт выклічніка но (гл.), цікавую паралель уяўляе ня ’выгук, якім падклікаюць сабаку’ (ТС) пры звычайным на. Параўн. таксама чэш. дыял. ně ’выгук, якім паганяюць цяглавых жывёлін’ (параўн. ESSJ SG, 2, 502).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
во́кліч, ‑у, м.
1. Слова ці выгук, вымаўленыя з моцным пачуццём, хваляваннем. Чуюцца радасныя воклічы дзяцей, узаемныя прывітанні, абмен навінамі. В. Вольскі. Чуўся грозны вокліч: — Стой! Назад! Лынькоў.
2. Тое, што і воклік. [Алесь] бягом кінуўся да воза, але ў гэты момант пачуў ціхі і трывожны вокліч: — Алесь! Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сік-сік-сік ‘воклік на авечак’ (ПСл), параўн. укр. дыял. сі‑сі́ ‘выгук, якім падклікаюць ягнят’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выклика́ние ср.
1. выкліка́нне, -ння ср.;
2. выгу́кванне, -ння ср., вы́гук, -ку м., выкры́кванне, -ння ср.; см. выклика́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
По́ла (по́ло) ’выгук, якім падганяюць валоў’ (ганц., Сл. ПЗБ). Няясна, магчыма, з выразаў поле! (*у полё!) з дэпалаталізацыяй канцовак склада; гл. по́ле.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тась-тась-тась ’падзыванне гусей’ (брэсц., Нар. лекс.), ’падзыванне качак’ (кобр., Горбач, Зах.-пол. гов.). Укр. тась‑та́сь ’выгук для падклікання качак’, дыял. та́ся‑та́ся, тасю́‑тасю́ ’тс’, тась ’выгук для адгону качак’, рус. дыял. тась‑тась ’падкліканне качак’, польск. дыял. taś taś ’тс’, taśka ’качка’. Адносяць да гукапераймальных утварэнняў (ЕСУМ, 5, 526). Паводле Горбача (Дитяч., 6) з першаснага дзіцячага та́ся ’качка’ < *птася ’птушка’, гл. птах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сакну́ць ’падагнаць валоў’ (салігар., Нар. словатв.). Дзеяслоў утвораны на аснове анаматапеічнага ўтварэння; параўн. укр. палес. сок‑сок… ’выгук, якім падзываюць коней’ (Лысенка, СПГ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таратаўня́ лаянк. ’тоўстая кабета’ (Сержп. Прык.). Няясна; магчыма, да гукапераймальнага тарата (гл.), параўн. польск. taratan ’выгук, што імітуе голас трубы’ і трубло ’абжора’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарара́ ’пра гук барабана; шматслоўная балбатня’ (Нас.). Параўн. укр. тарара́ ’выгук, які перадае крык курыцы’, рус. тарара́, тарары́ ’балбатня’, польск. tararа ’пра гук трубы’. Гукаперайманне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)