Які мае адносіны да Францыі, французаў, які належыць, уласцівы ім. Французская мова. Французская літаратура.
•••
Французская булка — невялікая белая булка прадаўгаватай формы.
Французскі абцас — высокі, тонкі, выгнуты абцас.
Французскі замок — дзвярны аўтаматычны замок.
Французскі ключ — а) ключ для французскага замка; б) ключ для адшрубоўвання гаек; гаечны ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рато́рда ’спецыяльная печ на смалакурным заводзе’ (Скарбы). Параўн. рэто́рта ’хімічны посуд з выгнутым горлам’ (ТСБМ), што, відаць, запазычана з рус.рето́рта ’тс’. Тэхнічны тэрмін запазычаны, хутчэй за ўсё, вусным шляхам (азванчэнне т у інтэрвакальным становішчы) з ням.Retorte ’тс’, што з франц.retorte з лац.retortus ’загнуты назад, выгнуты’ (< retorqueō, ‑ēre), гл. Фасмер, 3, 475.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарба́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае горб (у 1 знач.). Расказвалі, што калісьці на месцы Чорнага возера стаяў вялізны палац, у якім жыў гарбаты князь.Шашкоў.//узнач.наз.гарба́ты, ‑ага, м.; гарба́тая, ‑ай, ж. Гарбун. Гарбатага толькі магіла выправіць.Прыказка.
2.Выгнуты, з гарбінкай. Гарбаты серп. □ Гарбаты тонкі нос падкрэсліваў рашучасць характару гэтага чалавека.Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́шаль
(польск. dyszel, ад с.-в.-ням. dīhsel)
1) тоўстая аглобля, прымацаваная да пярэдняй восі ў параконнай павозцы;
2) жалезны выгнуты прут у плузе, да пярэдняга канца якога прымацоўваецца ворчык.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
КУЛЯЎРЫ́НА
(ад франц. couleuvrin змеепадобны),
1) французская разнавіднасць першых узораў ручной агнястрэльнай зброі (14—16 ст.) тыпу аркебузы. Мела жал. або бронз. ствол, прымацаваны кольцамі да драўлянай ложы, і вузкі выгнуты прыклад; калібр 12,5—22 мм, даўж. 1,2—1,4 м, маса 5—28 кг.
2) Найб. даўгаствольныя (з адноснай даўж. канала ствала 18—50 калібраў) гарматы розных калібраў (42—240 мм), якія ўжываліся для прыцэльнай стральбы на вял. адлегласці ў еўрап. арміях (у т.л. ў арміі ВКЛ) і ваен. флатах у 15—17 ст. У Германіі наз. шланг і гакенбюкс, у Расіі — пішчаль. Гл.іл. пры арт.Зброя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пука́ты, пукава́ты ’з выступаючымі бакамі’ (ТСБМ, Шат., Сл. ПЗБ, Жд. 2, ТС, Варл.: “reč, što pasiarod taušciejšaja, jak uhare j nadole”), ’пузаты’ (Сл. ПЗБ), пукова́ты, пукна́ты ’выпуклы’ (ТС), пукова́сты ’тс’ (ПСл), параўн. укр.пука́тий ’выпуклы, раздуты, тоўсты’, рус.пука́тый ’круглы, выпуклы, выгнуты’, польск.pękaty ’выпуклы’, ст.-польск.pękata ’цяжарная’. Усё да пук ’выпукласць, выступаючая сярэдняя частка прадмета’ (гл. пук2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
седлава́ты, ‑ая, ‑ае.
1. З седлавінай (пра каня).
2. Які мае форму сядла; выгнуты. Сям-там, як бы ля падножжа, да.. [будынкаў] туліліся драўляныя домікі з седлаватымі дахамі і шчарбатымі комінамі.Карпаў.Яблыня гэтая была седлаватай і аднабокай: відаць, нямала давялося ёй перанесці ўсякіх нягод.Кулакоўскі.// З упадзінай на носе. Гэта быў кашчавы, год пад семдзесят стары, з шырокім пукатым ілбом, седлаватым носам і з крутым падбародкам.М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарба́ты
1. búck(e)lig; verwáchsen; gebógen (выгнуты, з гарбінкай);
гарба́ты нос krúmme [gebógene] Náse, Hákennase f -, -n;
2.у знач.наз.м. Búck(e)lige (sub) m -n, -n;
◊
гарба́тага магі́ла вы́правіць dem ist nicht mehr zu hélfen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Крывы́1 ’выгнуты, з загібамі’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., Сержп. Грам., Сцяц. Нар., Сл. паўн.-зах.). Укр.кривий, рус.кривой ’тс’, балг.крив, макед.крив, серб.-харв.кри̑в, славен.krȋv ’тс’, польск.krzywy, чэш.křivy, славац.krivy, в.-луж.křiwy, н.-луж.kšiwy, палаб.kraivĕ ’тс’. Прасл.krivъ ’не прамы, несправядлівы, левы’ мае дакладны адпаведнік у літ.kreĩvas ’тс’, лат.krievs ’тс’. Значэнне ’левы’ зафіксавана ў літ.kairė̃ ’левая рука’, лат.keĩre ’тс’, krẽilis krèiss ’левы’ з няясным словаўтваральным статусам (параўн. Фрэнкель, 203). Са славянскіх паралелей толькі серб.-харв.кри̑в зберагло абодва значэнні (’крывы’ і левы’). У астатніх выпадках значэнне ’левы’ было выцеснена прасл.lěvъ (гл. Мартынаў, Изоглоссы, 26). Параўн. Слаўскі, 3, 253–254.
Крывы́2 ’зайздросны’ (Жд. 3, ТС). Гл. крывы1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
curve
[ˈkɜ:rv]1.
n.
1) крыва́я лінія, крыва́я f.
2) вы́гін, вы́гіб -у m. (рэ́чкі, даро́гі), крывізна́f.