1.Памянш.давобад; невялікі абруч або паўкруг, які ахоплівае што‑н. [Гаўрусь Каляда] адамкнуў вялізны замок, выняў абадок са скабы, і скрыпучая палавіна гуменных варот адчынілася.Брыль.
2. Аблямоўка, вузкая палоска, якая акаймоўвае што‑н. Вецер зусім сціх, а з-за лесу пачала выпаўзаць шэра-сіняя хмара, акаймаваная залатым абадком чэрвеньскага сонца.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
банда́ж
(фр. bandage)
1) тугая павязка для падтрымання сценак жывата або іншых частак цела ў патрэбным становішчы;
2) стальны вобад на колах паравозаў, частках машын для павелічэння іх трываласці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Вадзі́ла1 ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Да вадзіць1. Словаўтваральная паралель тачыла.
Вадзі́ла2 ’павадок у каня’ (Дзмітр.). Да вадзіць. Параўн., аднак, рус.удила ’тс’.
Вадзі́ла3 ’прылада гнуць палазы’ (Бяльк.). Да вадзіць. Параўн. укр.водило ’доўгая жэрдка, варочаючы якой згінаюць калёсны вобад’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кант ’востры бераг, край, рабро чаго-небудзь’, ’аблямоўка’, ’кайма’ (ТСБМ, Клім., Сцяшк.; гродз., З нар. сл.), драг.кант, кантэ ’стрэлкі ў адпрасаваных штанах’ (Лучыц-Федарэц., вусн. паведамл.). З польск.kant ’край, востры бераг’, якое з ням.Kante < ст.-франц.cant ’вугал’, < лац.canthus ’куток у воку’, ’вобад кола’ (Слаўскі, 2, 43–46; Фасмер, 2, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шы́на, ‑ы, ж.
1. Металічны абруч, нацягнуты на вобад кола, полаза для большай трываласці. — Ого, пры кузні, браце, такі камень надта ж патрэбен — шыны на колы нацягваць.Арочка.Конь тузануўся рыўком: зашаргацелі шыны — сані лёгка пайшлі па лёдзе.Лецка.Лагожы, здаецца, дзяруць снег; цяжкія, з шырокімі новымі палазамі, акутымі яшчэ ўвосень у калгаснай кузні тоўстай іржавай шынай.Пташнікаў.
2. Суцэльная гумавая пакрышка, абалонка з напоўненай паветрам гумавай камерай, якія надзяваюцца на вобад кола для паляпшэння руху, павелічэння амартызацыі. Гумавыя шыны лёгка скакалі па карэннях, і на гэтыя частыя штуршкі ледзь чутна адклікаўся званок.Кулакоўскі.У далёкія рэйсы шафёры пускаліся неахвотна — шыны былі слабыя, маторы працавалі з перабоямі, як сэрца ў хворага чалавека.Шахавец.
3.Спец. Прыстасаванне ў выглядзе некалькіх дошчачак і бінтоў або жгутоў для накладвання павязкі, якая забяспечвае нерухомасць пашкоджаных частак цела. Правая нага.. [японца], узятая ў шыны, была падваокана і выцягнута над ложкам.Лынькоў.
4. У электратэхніцы — медны, алюмініевы або стальны праваднік (прамавугольнага ці круглага сячэння), які выкарыстоўваецца для вялікіх токаў.
[Ням. Schiene.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
банда́ж
(фр. bandage)
1) спецыяльны пругкі пояс для падтрымання сценак жывата або іншых частак цела ў патрэбным становішчы;
2) металічны вобад на колах паравозаў, частках машын для павелічэння іх трываласць
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Zárge
f -, -n
1) во́бад, абадо́к, край
2) ра́ма (у акне); дзвярна́я каро́бка
die ~ éines Édelsteines — апра́ва кашто́ўнага ка́меня
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
продева́тьнесов.
1.(нитку) праця́гваць, заця́гваць, прасо́ўваць;
продева́ть нитку в иго́лку заця́гваць (праця́гваць, прасо́ўваць) ні́тку ў іго́лку;
2.(просовывать) прасо́ўваць;
продева́ть ру́ку че́рез о́бод прасо́ўваць руку́ праз во́бад;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рэ́хва ’жалезны абруч, які наганяецца на драўляную калодку кола’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Бяльк., Касп., Нас., Скарбы, Сцяц., Шат.), ры́хва ’тс’ (Нар. словатв.), ’жалезны абруч; шайба, якая закручваецца на канцы восі; кольца, якім змацоўваюць часткі ў прыладах працы’ (Сл. ПЗБ), ’кольца, якім прымацоўваецца каса да касся’ (Сцяшк. МГ, Янк. Мат.), ’кальцо для замацавання шпулькі ў калаўроце; невялікі жалезны абруч, які надзяецца на слуп і на вароты, каб іх зачыніць’ (Шатал.), рэ́хвіна ’рэхва’ (ушац., Нар. лекс.), рэ́квачка ’металічнае кольца якое прымацоўвае касу да касся’ (ЖНС), ’кольца (на грабільне)’ (Сцяц.), рэ́квачка ’жалезная пятля прымацоўваць аглоблі да саней’ (Сцяшк. Сл.), ра́хва, ри́хва, ра́фы ’тс’ (Маслен.); сюды ж рэ́хва ’дурань’ (Жд. 3, Сцяц.). Ст.-бел.рефа (рефъ, рехва, рыфа) ’вобад’ < ст.-польск.refa, ryfa ’тс’ < ням.Reif ’вобад, абруч’ (Булыка, Лекс. запазыч., 120). Формы ори́хва, горе́хва, орехоўкі ’тс’ (Маслен.) паўсталі з несвядомага імкнення адаптаваць, зрабіць зразумелым чужое слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абіча́йка ’вобад з лубу ў рэшаце і мельнічным камені’ (Нас., Касп., ДАБМ, Бір. дыс., КЭС, Смул.), абечайка ’каркас бубна’ (КСТ), ’абадка з лубу ў рэшаце’, обечка ’абічайка ў веку да дзяжы’ (КСТ) < аб‑веч‑айка, гл. века (прасл.věko ’пакрышка’). Так Краўчук, УМШ, 1960, 6, 61. Яго ж Бел.-укр. ізал. 39. Параўн. рус.обечайка, укр.обичайка. Менш надзейна да віць (Праабражэнскі, 1, 626).