аксю́маран, ‑а, м.
Стылістычны прыём наўмыснага спалучэння слоў процілеглага сэнсу, у выніку чаго ўзнікае новы сэнсавы змест (белая варона, гаючы боль).
[Грэч. axýmoron — дасціпна-недарэчнае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́жаны пу́ганый;
◊ ~ная варо́на і куста́ баі́цца — посл. пу́ганая воро́на и куста́ бои́тся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вадэві́ль, ‑я, м.
Жартоўная п’еса, у якой дыялогі чаргуюцца з песнямі. Чарот напісаў для тэатра вясёлыя народныя вадэвілі: «Мікітаў лапаць», «Сварыліся ды пажаніліся», «Слуцкая варона». Рамановіч.
[Фр. vaudeville.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зака́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць каркаць. // Каркнуць некалькі разоў запар; пракаркаць. «Кр-кр-кр! кр-р-р!» — недзе зусім блізка хрыпатым голасам закаркала варона. Зуб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вараннё ’падобныя да варон птушкі’ (З нар. сл.). Да варона з суфіксам зборнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кро́ўкач ’крук, крумкач’ (Дразд.). Параўн. літ. krauklys ’варона’, якое магло кантамінавацца з крумкач (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́ран ’звычайная варона’ (Дразд.). Па адзінкавасці фіксацыі хутчэй за ўсё — запазычанне з рус. ворон ’крумкач’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўлі́навы павли́ний;
○ ~ва во́ка — павли́ний глаз;
◊ варо́на ў паўлі́навым пе́р’і — воро́на в павли́ньих пе́рьях
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сіваваро́нка ‘птушка Coracias garrulis L., сіваграк’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Сцяшк., Жыв. св., ЛА, 1), сіваронка ‘тс’ (Арх. Федар.), сі́вая варонка ‘тс’ (ЛА, 1), сіваўро́нка ‘тс’ (Сцяшк., Нар. лекс.), сі́ўка‑варо́нка ‘тс’ (Нас., Касп., Нар. лекс., ЛА, 1), сіва́я варона ‘тс’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 1). Рус. сивоворо́нка, дыял. си́воронок, сиворо́нка; апошнія ў выніку гаплалогіі з сивоворон(ок) (Фасмер, 3, 616). Ад сівы і варона, гл. (Праабражэнскі, 2, 283; Фасмер, там жа). Ніканчук (БЛ, 9, 59) адмаўляе этымалагічную сувязь з варона — хутчэй гэта субстытуцыя слова грак, гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВАРО́НЫ,
некалькі блізкіх відаў птушак сям. крумкачовых атр. вераб’інападобных. Пашыраны ў Еўразіі, Паўн. Афрыцы. На Беларусі найб. вядомая варона шэрая (Corvus cornix) — шматлікая аселая (у некат. мясцінах часткова пералётная); зрэдку з Зах. Еўропы залятае варона чорная (Corvus corone). Некаторыя вучоныя лічаць іх падвідамі аднаго віду (Corvus corone). Летам варона шэрая трымаецца ўзлескаў, палёў, поймаў рэк, зімой — бліжэй да жылля.
Даўж. цела ў сярэднім 47 см. У вароны шэрай апярэнне на спіне і брушку шэрае, крылы, хвост, галава і грудзі чорныя, у вароны чорнай — усё чорнае. На межах арэалаў гэтых відаў трапляюцца гібрыды пераходнай афарбоўкі. У гнездавы перыяд трымаюцца парамі, у астатні час — чародамі. Гняздуюць у лясах, парках, на дрэвах, зрэдку ў зарасніках чароту. Усёедныя. Часам разбураюць гнёзды інш. птушак, у т. л. Паляўніча-прамысловых.
т. 4, с. 12
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)