падагу́льваць I несов., см. падагульня́ць
падагу́льваць II сов., разг.
1. догуля́ть;
усе ~валі адпачы́нак — все догуля́ли о́тпуск;
2. доигра́ть;
п. па́ртыі ў ша́хматы — доигра́ть па́ртии в ша́хматы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́зачны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да казкі (у 1 знач.). Казачны сюжэт. Казачная канцоўка.
2. Які існуе толькі ў казках; нерэальны. Казачны горад. Казачныя асілкі. □ Верыцца [Ніне], што ў цемры над ёю, быццам казачны добры дух, заўсёды будзе бабуля — першая, найлепшая, адзіная... Брыль. // перан. Незвычайны, дзівосны, цудоўны. Вестка аб казачнай машыне... умомант абляцела ўсё наваколле. Дадзіёмаў. — Валі, напэўна, падабаецца слухаць казачную музыку Моцарта, Ліста, любавацца на карціны Гроггера і Матэйкі? Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбэ́шчаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад разбэсціць.
2. у знач. прым. З дрэннымі, амаральнымі звычкамі. Брэсцкая зямля ашаламіла разбэшчаных захопнікаў: ваявалі жывыя і мёртвыя, руіны стралялі ва ўпор. «Звязда». — Камендант, якога ўсе ведалі як разбэшчанага, ласага да дзяўчат фрыца, напэўна, заляцаецца да яе, Валі... Сіняўскі. // Уласцівы такому чалавеку, такім людзям. Рухалася.. [Арсеньева] павольна, разбэшчанай паходкай. Новікаў.
3. у знач. прым. Непаслухмяны, разбалаваны. У Эльзы і Эдгарда Грабэ было пяцёра разбэшчаных дзяцей. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сканцэнтрава́цца, ‑руецца; зак.
1. Сабрацца, згрупавацца ў адным якім‑н. месцы. Брыгада сканцэнтравалася на ўзлессі. □ [Обер-лейтэнант:] — Ну, палонны, адказвайце. Дзе сканцэнтраваліся атрады? М. Ткачоў. // Быць скіраваным у адно месца (пра ўдар, націск і пад.). // Увасобіцца ў чым‑н. Нашы сучасныя прозвішчы — гэта той фокус, у якім сканцэнтравалася амаль уся гісторыя ўзнікнення і развіцця антрапаніміі. Крывіцкі.
2. перан. Скіравацца на што‑н. (пра ўвагу, думкі і пад.). Уся мая ўвага сканцэнтравалася на Валі. Анісаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паабрыва́ць I сов. (о многом)
1. сорва́ть;
2. оборва́ть
паабрыва́ць II сов., разг. (рылом — о многом) обры́ть
паабрыва́ць III сов. (нагноиться — о многом) нарва́ть;
па́льцы ~ва́лі — па́льцы нарва́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напе́рці, ‑пру, ‑прэш, ‑прэ; ‑пром, ‑праце; пр. напёр, ‑перла; заг. напры; зак.
Разм.
1. Штурхаючы, націснуць на каго‑, што‑н. Наперці на дзверы. Наперці на людзей.
2. чаго. Прынесці, прывезці ў вялікай колькасці чаго‑н. Наперці дроў з лесу.
3. чаго. Напхаць у вялікай колькасці чаго‑н. Наперці вопраткі ў шафу.
4. безас. каму. Вельмі спатрэбіцца, прыспічыць. — Я, пане Арлоўскі, ноччу са Слуцка ехаў, не спаў, а вам разлічыцца са мной цяжка, бо валі спаць хочацца. А мне хіба не хочацца? Ды мне грошы трэба. — Ай-яй! Так ужо вам наперла, пане Ашакевіч. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чара́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Навесці кароткі моцны ўдар. // Ударыць, моцна стукнуць па чым‑н. Як пушчалка з прашчы, з густога натоўпу мільгануў камень і чарахнуў булахоўцу ў галаву. Машара. // Стрэліць кароткай чаргой з аўтаматычнай зброі. Яшчэ разоў колькі пачулася «Пароль?» і «Браўншвайг», а потым той, што падняў партызанскі кінжал, .. не стрываў: замест адказу, чарахнуў з аўтамата. Брыль.
2. Хутка адрэзаць (выразаць) кавалак чаго‑н. [Міхась] імгненна дастаў з кішэні маленькія нажнічкі і чарахнуў у Валі добрую пасму мяккіх валасоў каля вуха. Няхай. // Разануць чым‑н. вострым. Чарахнуць нажом па пальцах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
меркава́ць несов.
1. толкова́ть, рассужда́ть; прики́дывать;
~ва́лі аб тым, як трэ́ба працава́ць — толкова́ли (рассужда́ли) о том, как на́до рабо́тать;
2. рассчи́тывать; предполага́ть; полага́ть;
яны́ ~ва́лі дасягну́ць вяршы́ні за́відна — они́ рассчи́тывали (предполага́ли) дости́гнуть верши́ны за́светло;
3. суди́ть; сообража́ть; подразумева́ть; ко́жны мярку́е па-сво́йму ка́ждый су́дит по-сво́ему;
мярку́йце са́мі — суди́те са́ми;
4. (иметь намерение) переводится прич. с инф.: што вы мярку́еце рабі́ць? что вы наме́рены де́лать?;
◊ разважа́ць ды м. — суди́ть да ряди́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разарва́ць сов.
1. (разделить на части) разорва́ть; (умертвить, разорвав — ещё) растерза́ть;
р. вяро́ўку — разорва́ть верёвку;
ваўкі́ ~ва́лі аве́чку — во́лки разорва́ли (растерза́ли) овцу́;
2. перен. (прекратить) разорва́ть, порва́ть;
р. дыпламаты́чныя адно́сіны — разорва́ть (порва́ть) дипломати́ческие отноше́ния
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
панарыва́ць I сов. (о многом, во множестве)
1. (сорвать) нарва́ть;
2. (разорвать) нарва́ть;
3. (льна, конопли) натереби́ть, надёргать
панарыва́ць II сов. (нагноиться — о многом) нарва́ть;
па́льцы ~ва́лі — па́льцы нарва́ли
панарыва́ць III сов. (во множестве) нары́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)