◎ Набасонак ’на босую нагу’ (Мат. Гом., Янк. 1), набасонач ’тс’ (Мат. Гом., Янк. 1, Сцяшк. Сл.). Ад босы і нага з аглушэннем канцавога зычнага, параўн. набасанож (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разбу́цца, ’разуцца’, разбува́цца ’разувацца’ (Сцяшк. Сл.), разбува́ць ’разуваць’ (Федар.), разбу́ты ’босы’ (Сцяшк. Сл.). Да *raz‑uti. Каранёвае ‑б‑ з’явілася ў выніку перараскладання частак слова з *ob‑uti, гл. абу́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bootless

I [ˈbu:tləs]

adj.

бяз бо́таў, бо́сы

II [ˈbu:tləs]

adj.

бескары́сны, непрыда́тны; няўда́лы

bootless effort — бескары́сныя нату́гі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

наапа́шкі, прысл.

Накінуўшы на плечы, не прадзяваючы рук у рукавы. Выйшаў бацька. Пінжак наапашкі, босы. Няхай. Богдан, як толькі ўбачыў Варанецкага, рухам плячэй паправіў пакінуты наапашкі картовы шарачок і пайшоў насустрач. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гале́тнік, ‑а, м.

Разм. пагард. Бедны чалавек; жабрак. [Рыгор:] Не буду ж я галетнікам цэлы век? [Кацярына:] Хто гэта ведае, што некалі будзе. А цяпер — сёння свята вось, а ты босы сядзіш, абуцца няма ў што. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пустапаро́жні разм. ’неабгрунтаваны, беспадстаўны, нікчэмны’ (ТСБМ). На базе фразеалагізма пераліваць з пустога ў парожняе, г. зн. рабіць бескарысную справу; параўн. іншыя падвойныя “сінанімічныя” ўтварэнні тыпу нагалабо́ску ’на босую ногу’ — паводле ўстойлівага спалучэння го́лы і бо́сы, г. зн. зусім бедны, і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

басано́гі, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і босы. За рыбакамі, як гракі за аратым, спяшаюцца басаногія хлапчукі. В. Вольскі. / у перан. ужыв. На момант заплюшчваю вочы і бачу сваё басаногае дзяцінства: бачу яго не вачамі, а думкамі. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ле́і, леяў; адз. лея, ‑і ж.

Нашыўкі з моцнай тканіны ці скуры на кавалерыйскіх штанах у тых мясцінах, якія датыкаюцца да сядла пры яздзе. Харчаў сядзеў каля ўслона босы, у галіфэ з леямі і прапаленай на локці сарочцы. Мележ.

[Ад фр. lé — палатно, шырыня тканіны паміж двума пругамі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

по́рткі, ‑так; адз. няма.

Разм. Тое, што і штаны. Мужык быў зверху апрануты, — кепка, картовая кашуля з зашпіленымі кішэнькамі, шарачковыя порткі, — а знізу — босы. Брыль. Міхась глянуў на свой палаплены паўкажушак, на порткі з даматканага сукна і.. ўздыхнуў. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паадкру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Адкруціць, адвінціць адно за другім усё, многае. Паадкручваў [бацька] анучы і, босы, у галіфэ, пайшоў з кухні ў пакой, дзе была ляжанка. Ермаловіч. Казік завіхаўся ля водаправодных кранаў. Паадкручваў іх на кухні, у ванне І пазіраў, як бушавалі, вірыліся пругкія струмені. Шыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)