Бурме́ль (арго) ’ячмень’ (Рам.). Раманаў (там жа) параўноўвае з польск. burwień ’авёс’ (адкуль?). Няясна. Параўн. яшчэ рус. дыял. бурмиться ’каласіцца’ (аб аўсе).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пнаць ’ісці’ (арго), укр. ηηάηηι, рус. ппагпъ, польск. pnajać ’ісці’, pnajkcu knajka ’нага’. З грэч. πνέω ’дуць’, ’веяць’ (Бандалетаў. Этимология–1980, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АРГАНА́ЎТЫ,
у грэчаскай міфалогіі героі паходу па залатое руно, якое ахоўваў дракон. Больш за 50 арганаўты пад кіраўніцтвам Ясона накіраваліся на караблі «Арго» ў Калхіду. З дапамогай чараўніцы Медэі захапілі руно і прывезлі яго ў Грэцыю. Паход арганаўтаў — часты сюжэт у творах ант. і пасляант. мастацтва (рэльеф у Дэльфах, кратэр сярэдзіны 5 ст. да н.э.); ён выкарыстаны ў эпасах Апалонія Радоскага і В.Флака, драм. трылогіі Ф.Грыльпарцэра, оперы Л.Керубіні і інш.
т. 1, с. 460
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ве́чнік 1 (арго) ’вязень, асуджаны на пажыццёвае зняволенне’ (БРС). Запазычана з рус. вечник ’тс’ (< вечный).
Вечнік 2 ’вечны мучыцель сялян’ (лід., Карл.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад ве́чны (гл.) і суф. ‑ikъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́люс (арго) ’мёд’ (Рам. 9), ’цукар горшага гатунку (Нас.), рус. ме́люс, ме́лис ’тс’. З новав.-ням. Melis, якое з франц. mélis < лац. melitium (Фасмер, 2, 597), mellītus ’салодкі, як мёд’ < mel ’мёд’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́рка ’хітрэц, жулік’ (Яўс.), рус. арг. у́рка ’жулік, злодзей’, укр. арг. у́рка, урка́ч ’злодзей’. Магчыма, цюркскага паходжання, параўноўваюць з казах. ӱры, каракалп. уры ’злодзей’ (Горбач, Арго, 24), аднак не выключана магчымасць этымалагізацыі на мясцовай глебе; параўн. вурну́ць ’украсці’ (парнае да незафіксаванага *вура́ць?) (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Тыле́віць, тыле́выты ‘кеміць, разумець’ (пін. ЖНС), тылэ́выты ‘разбірацца’ (стол., Бел. дыял. 1, Клундук), тэле́выты ‘тс’ (стол., Бел. дыял. 1), тэлэ́выты, тэлэ́мыты ‘цяміць, разумець’ (Арх. Вяр.). Відаць, звязанае з арго янаўскіх лабараў, гл. тэлэбыты ‘разумець’ (Бел. дыял. 1). Няясна, магчыма, экспрэсіўнае ўтварэнне гукапераймальнага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АГУЛЬНАНАРО́ДНАЯ МО́ВА агульнавядомая, зразумелая ўсім носьбітам, шырокаўжывальная ў размоўнай паўсядзённай практыцы, не абмежаваная якімі-н. стылямі разнавіднасць нацыяльнай мовы. Бел. агульнанародная мова ўключае найб. ужывальныя моўныя сродкі (у першую чаргу лексічныя), пашырана на ўсёй тэр. Беларусі. У сучасным грамадстве ролю агульнанароднай мовы выконвае бел. літаратурная мова, якая служыць агульнанац. сродкам моўных зносін. Сучасная бел. літ. мова (асабліва яе размоўная разнавіднасць) як агульнанародная мова, у адрозненне ад тэрытарыяльных (дыялект) і сацыяльных (сацыяльны дыялект, арго) разнавіднасцяў, з’яўляецца зразумелай для ўсіх беларусаў і служыць сродкам моўнага адзінства нацыі.
А.А.Лукашанец.
т. 1, с. 88
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Брэ́ндаць ’бадзяцца, валачыцца’ (Шат.). Калі гэта не варыянт да бры́ндаць ’бадзяцца’ (гл.), слова няяснага паходжання, то, магчыма, трэба параўноўваць з укр. дыял. бре́ндати (таксама брендо́лити) ’бадзяцца’, якое Шэрэх (ZfslPh, 23, 146) і Рудніцкі (1, 201) выводзяць з брести́ (з арго-суфіксам ‑н‑ і пад уплывам пле́нтатися ’валачыцца, цягнуцца’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бянтэ́жыць. Укр. бенте́жити ’тс’. Слова вельмі няяснага паходжання. Рудніцкі (104) хоча бачыць сувязь з укр. бенте́г ’паслушнік’ (слова, якое таксама не мае этымалогіі). Шэрэх (ZfslPh, 23 (1), 1954, 160) бачыў тут вытворнае ад зах.-укр. бете́г(а) ’хвароба; ні на што няздатны чалавек’ (< венг.) з арго-інфіксам ‑н‑. Вельмі няпэўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)