Прылюбі́ць ’упадабаць; прымаць з прыемнасцю’ (Нас.; б.-каш., ГЧ), сюды ж прылюбоўнік (= рус.прелюбодей) (Тураўшч., 1, 59). Прэфіксальнае ўтварэнне ад любі́ць (гл.) з развіццём семантыкі. Укр.прилюби́ти, прилюбля́ти ’зачараваць, прывабіць, любіць, прымаць з прыемнасцю’, прилюби́тися ’прыахвоціцца’. Стараж.-рус.прилюбитисѧ ’аддацца любві’: Богови прилюбистеся (1578, Сразн.), рус.дыял.прилюби́ть, прилюба́ть ’аказваць садзейнічанне, дапамагаць’, прилюби́ться ’спадабацца, прыйсціся да густу, да спадобы’. Гл. таксама ЕСУМ, 3, 319–320.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Wíssenschaft
f -, -en наву́ка
die ángewandte ~ — прыкладная наву́ка
sich auf die ~ légen — адда́цца наву́цы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
угра́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. уграз, ‑ла; зак.
Засесці, увязнуць у гразі. — На поплаве ледзь не ўгразлі, — дадаў, пасмялеўшы, Максім.Хомчанка.//перан.Разм. Трапіўшы ў якое‑н. становішча, не знайсці сіл, магчымасці выйсці з яго. Угразнуць у даўгах.
•••
Угразнуць па вушыўчым — цалкам, поўнасцю аддацца чаму‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заглы́біцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак., ушто.
Разм. Зайсці, заехаць, пранікнуць у глыб чаго‑н. Заглыбіцца ў лес. □ [Бацька з Алесем] спусціліся з тэрасы на круг гонару і заглыбіліся ў адну з радыяльных алей.Караткевіч.//перан. Цалкам аддацца якому‑н. занятку, унікнуць у сутнасць якой‑н. справы. Малашкін заглыбіўся ў працу над дакладам.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Апусціцца ў ваду на некаторы (звычайна кароткі) час. Ліда раней за ўсіх зайшла на глыбокае месца, акунулася і паплыла.Шамякін.Калі мы самі ўрэшце адважыліся акунуцца, адразу зразумелі, чаму так мала плыўцоў на гэтым гарачым беразе.Лынькоў.//перан. Быць ахопленым чым‑н.; апусціцца ў што‑н. Праваднік уключыў электрыку, і купэ акунулася ў бледна-зялёнае святло.Васілевіч.Мы выйшлі з сада на сенажатную дарогу і акунуліся ў сінія, шаўковыя туманы.Пестрак.
2.перан. Поўнасцю аддацца якой‑н. справе. Восенню 1904 года Алаіза Пашкевіч пераехала ў Вільню, каб у губернскім горадзе акунуцца ў рэвалюцыйныя справы.С. Александровіч.
•••
Акунуцца з галавойушто — поўнасцю аддацца якой‑н. рабоце, дзейнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Паглыбіцца, апусціцца. Плуг глыбока занурыўся ў зямлю.//перан. Цалкам аддацца якой‑н. рабоце. Занурыцца ў кнігі.
2. Залегчы, зарыцца ў што‑н. І штодня — Ад працы хоць і занурыцца, У пасцелі Мікіта раздзеты, Змрокам моўчкі, Ад сэрца любуецца Закурэлым ад дыму партрэтам.Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
schlapp
a слабы́, вя́лы
~ máchen — разм. (не)магчы́ся, вы́біцца з сіл; капітулява́ць, адда́цца (на во́лю) ро́спачы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
surrender
[səˈrendər]1.
n.
здава́ньне n., зда́ча, адмо́ва, састу́пка f.; капітуля́цыя f.
2.
v.t.
1) здава́ць
2) адмаўля́цца, саступа́ць
3.
v.i.
здава́цца, капітулява́ць; аддава́цца чаму́
to surrender oneself to grief — адда́цца журбе́, го́ру
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
уле́гчы, уля́гу, уля́жаш, уля́жа; уля́жам, уля́жаце, уля́гуць; улёг, уле́гла і улягла́, уле́гла і улягло́; уля́ж; зак. (разм.).
1.у што і з інф. Поўнасцю аддацца якой-н. справе.
У. ў навуку.
У. габляваць.
2.перан., у што і з інф. Уцягнуцца ў што-н., набыць моцную схільнасць да чаго-н.
У. ў гарэлку.
3.за кім-чым. Кінуцца наўздагон.
Сабака ўлёг за катом.
4.за кім. Пачаць заляцацца.
У. за дзяўчынай.
|| незак.уляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Падаць голас; адазвацца, адгукнуцца, адклікнуцца; аддацца рэхам. Мужчына падняўся за сталом, абапёрся на яго абедзвюма рукамі і чакаў, пакуль хто з прысутных абзавецца на яго пытанне.Галавач.У падпечку заспяваў певень. Недзе за сцяною следам за ім абазваўся другі.Чорны.Гукні на лес, то і лес абзавецца.Прыказка.// Даць знаць пра сябе пісьмом ці якім іншым спосабам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)