Most children like candies — Ама́ль усе́ дзе́ці лю́бяць цуке́ркі
3) for the most part — перава́жна; бо́льшай ча́сткай; звыча́йна
2.
n.
бальшыня́, бо́льшасьць f.
most of them — бальшыня́ зь іх
3.
adv.
1) найбо́льш, найбо́лей
What most annoys me — Што найбо́льш злуе́ мяне́
2) ве́льмі
His speech was most convincing — Яго́ная прамо́ва была́ве́льмі перакана́ўчая
3) most beautiful — са́мы прыго́жы, найпрыгажэ́йшы
4) most likely — найбо́льш праўдападо́бна, ма́быць
•
- at the most
- make the most of
- This is the most we can say
- get the most out of
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
full
I[fʊl]1.
adj.
1) по́ўны; цэ́лы
a full cup — по́ўны ку́бак
He ran a full mile — Ён бег цэ́лую мі́лю
2) сы́ты, пад’е́ўшы
3) (пра бра́та, сястру́) ро́дны
4) кру́глы
a full face — по́ўны, кру́глы твар
5) шыро́кі
a full skirt — шыро́кая спадні́ца
6) по́ўны; мо́цны
a full voice — мо́цны, гу́чны го́лас
2.
adv.
1) цалко́м; зусі́м по́ўна
2) якра́з, про́ста
The ball hit him full on the nose — Мяч уда́рыў яго́ про́ста ў нос
3) ве́льмі, на́дта
full well — ве́льмі до́бра
full of —
а) напо́ўнены, по́ўны
б) заня́ты
He is full of his own affairs — У яго́ по́ўна сваі́х спра́ваў
II[fʊl]
v.t.
валя́ць (сукно́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Баско́й ’прыгожы’ (калінк., Арх. ГУ, Г. А. Цыхун, вусн. паведамл.). Рус.дыял.ба́сый, баский, ба́ско́й добры; прыгожы; хуткі і г. д.’ Фасмер (1, 129–130) звязвае гэтыя словы з рус.дыял.бас, бась ’прыкраса, прыгажосць і да т. п.’ (паходжанне іх не вельмі яснае: лічыцца запазычаннем з сканд. моў або з комі; ставіцца пытанне аб сувязі з санскр.bhās‑ ’святло, бляск і г. д.’; але ўсе значэнні добра выводзяцца з рус.дыял.басить, басовать). Магчыма, сюды і ўкр.баский ’хуткі (пра каня)’. Але параўн. укр.басува́ти ’стаць на дыбы, ісці галопам’, рус.басова́ть ’бадзёрыцца, іржаць, таптаць і г. д.’
Басэ́тля2 жарт. ’вялікая бочка’ (Сцяц.). Пераноснае ўжыванне слова басэ́тля ’кантрабас’ (адсюль, магчыма, скарачэннем ба́са ’бочка’, гл.).
Басэ́тля3 жарт., ’мажная жанчына’ (Сцяц.). Метафарычнае ўжыванне слова басэ́тля ’кантрабас’ (пераносна таксама ’вялікая бочка’).
Басэ́тля4 ’басота, басяк’ (Бяльк.). Магчыма, пераноснае ўжыванне слова басэ́тля ’кантрабас, віяланчэль’, якое метафарычна ўжываецца і як ’вялікая бочка’, і як ’мажная жанчына’. Такі перанос тым больш верагодны, што фанетычна пачатак слова вельмі блізкі да басо́та ’басякі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бры́нза, таксама бры́ндза (Маш., Вешт.). Рус.бры́нза, брындза ’сыр з авечага малака’, укр.бри́нза, бри́ндза, польск.bryndza, чэш.brynza і г. д. Першакрыніцай з’яўляецца рум.brînză ’тс’. У бел. мову слова папала, відаць, праз укр. або польск. мову. Рум. слова распаўсюдзілася ў многіх еўрапейскіх мовах, але яго паходжанне застаецца невядомым. Брукнер, 43; Бернекер, 93; Шалудзька, Rum., 128; Рудніцкі, 208; Чаранэску, 105; Крынжалэ, 221 і наст. Гл. яшчэ Кніежа, 109. Вельмі падрабязна і з вялікай літ-рай MESz, 1, 370. Параўн. яшчэ (спецыяльна пра бел. слова) Врабіе, Зб. Расэці, 993 і наст.; ён жа, RomSl, XIV, 134.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Буга́й1. Рус.буга́й, укр.буга́й (> польск.buhaj). Запазычанне з цюрк. моў (тур.buɣa ’бык’, чагат.boɣa і г. д.). Праабражэнскі, 1, 50; Фасмер, 1, 228; Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 21; Брукнер, 47; Локач, 28; гл. таксама Шанскі, 1, Б, 209. Ст.-бел.бугай ’кастрыраваны бык’. Булыка (Запазыч., 50) лічыць запазычаннем з польскай мовы. Вельмі няпэўна.
Буга́й2 ’птушка бугай, Botaurus stellaris’, рус.буга́й, укр.буга́й ’тс’. Да буга́й1 (гл.): птушка выдае гукі, падобныя да рову бугая. Будзішэўска (Słown., 314) лічыць, што гэта ўсх.-слав. назва птушкі старажытная. Аб магчымых цюрк. уплывах на ўтварэнне гэтых назваў гл. Пальцаў, Тюрк. лекс. элем., 37–38.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бузава́ць ’біць, лупцаваць’ (Бяльк.), буза́ніць ’біць’. Рус.бузова́ть ’тс’, укр.бузува́ти ’тс’; ’рабіць вымову’. Запазычанне з польск.buzować ’тс’ (параўн. і buza ’лаянка, вымова’). Рыхардт, Poln., 38; Кюнэ, Poln., 47; Шанскі, 1, Б, 216. Польскае слова ўзята з італ.far buzzo ’злавацца’ (Брукнер, 51). Вельмі няпэўная сувязь усёй групы слоў з бузіна́ і да т. п., як і сувязь (Мацэнаўэр, Cizí sl., 127) з літ.baũsti ’прымушаць, караць’ (Фасмер, 1, 233; яшчэ Шанскі, там жа). Надта няпэўным з’яўляецца вывядзенне ўсх.-слав. (укр.) слоў прама з італ. мовы (так Рудніцкі, 241). Аб бузава́ць ’пэцкаць і да т. п.’ гл. пад буза́2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бухцець ’бурчаць’, бухта ’буркун, буркуха’, бухціла ’буркун, сварлівы мужчына’ (Яўс.). Рус.бухте́ть ’стукаць; бурчаць; гаварыць пустое, балбатаць’, бу́хта ’ілгун’, бухти́ло ’тс’, укр.бухті́ти ’гарэць; глуха гучаць’, польск.buchcić, балг.бу́хтя ’глуха шумець; кашляць’ і г. д. Прасл.*buxъtěti. Утварэнне ад *bux!, *buxati (гл. бу́хаць) з суфіксам *‑ъt‑, вельмі тыповым для гукапераймальных дзеясловаў. Гл. БЕР, II, 94; Рудніцкі, 278. Далейшым утварэннем ад *buxъt‑ з’яўляецца славянскі тып *buxъt‑or‑iti (дзе суфікс *‑or‑ выконвае ўзмацняльную функцыю). Параўн. бел.бухто́рыць ’праз меру ліць вадкасць; звыш меры піць, ліць’ (Нас.), ’наліваць шмат, без патрэбы, звыш меры’ (Юрч.), бохто́рыць ’наліваць’ (тураў., Выг. дыс.), польск.buchtorzyć ’дурыць, баламуціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Буя́н1буе́н ’непакладзены бык’ (ДАБМ, 883), буя́н ’бык’ (Дразд.). Бясспрэчна, звязана з буя́ць ’бушаваць, шалець, буяніць і да т. п.’ Форма буя́нвельмі падмацоўвае вывядзенне буя́к ’бык’ таксама ад буя́ць. Гл. яшчэ Лабко, Бел.-польск. ізал., 70–72.
Буя́н2 ’птушка бык’ (Дразд.). Ад буя́н ’бык’. Параўн. іншыя назвы гэтай птушкі: буга́й, бык.
Буя́н3 ’дэбашыр’, буя́ніць. Рус.буя́н, буя́нить і г. д. Шанскі (1, Б, 243) лічыць буян уласна рускім словам, вытворным ад буй ’смелы і да т. п.’ Але хутчэй буян, буяніць — утварэнні ад буяць ’бушаваць, шалець і г. д.’ прынамсі на бел.-рус. моўнай тэрыторыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вальяжны ’няспешны, здаволены’ (КТС): «Дзед ішоў на дзіва вальяжны і прыгожы» (У. Караткевіч). Параўн. рус.вальяжный ’які ідзе няспешна, нетаропка’. Рус.вальяжный ’грузны, тоўсты, непаваротлівы, вельмі важны’. Фасмер (1, 271) услед за Праабражэнскім (1, 63) звязвае з *вальяга < валить. Іншая версія: рус.вальяжный < льячный (Даль, 1, 163; Шанскі, 1, В, 15). Акрамя ўказаных, слова мае шэраг значэнняў: ’масіўны, моцны; разны, прыгожа выраблены’ і звязваецца з дзеясловам вальяжиться ’важнічаць, фанабэрыцца’. Магчыма, бел. слова з’яўляецца русізмам. Варта ўказаць на ўкр.валежний ’важны’ (Грынч., 1, 123), якое Рудніцкі (1, 299) лічыць магчымым вытлумачыць як кантамінацыю ўкр.валечный (< польск.waleczny) і ўкр.важний.