пазапяка́цца, ‑аецца; зак.

1. Запячыся, пакрыцца скарынкай — пра ўсё, многае. Пазапякаўся хлеб у печы.

2. Засохнуць — пра кроў, раны. Свежыя раны пазапякаліся крывёю. Гурскі.

3. Перасохнуць, патрэскацца ад смагі — пра ўсё, многае. Вусны пазапякаліся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пакро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак., што.

1. Скроіць усё, многае. Пакроіць касцюмы.

2. Парэзаць, падзяліць на часткі ўсё, многае. Бацька пакроіў хлеб і парэзаў тонкае сала. Брыль.

3. і без дап. Кроіць некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папо́ўніцы, прысл.

Разм. На поўны рот, прагна (есці). Смачна апёкшы рот і ўсё нутро пахучай, моцнай вадкасцю, Іван пачаў жаваць папоўніцы. Брыль. Яўхім і Даніла слухалі гаворку і ўміналі папоўніцы свежы пшанічны хлеб. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рабаўні́цтва, ‑а, н.

Тое, што і рабаванне; грабежніцтва. Легіянеры часта рабілі налёты на сялянскія хаты, дзе займаліся рабаўніцтвам і катаваннем старых і малых. Бядуля. [Салавей:] — Забіраеце наш хлеб, вывозіце кароў. Гэта — рабаўніцтва, пан камендант. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Littera semper habet panem vestemque paratam

Пісьменны чалавек заўсёды мае хлеб і гатовае адзенне.

Грамотный человек всегда имеет хлеб и готовую одежду.

Гл.: Discentem...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

чарнушка​1, ✂, ж.

Аднагадовая травяністая расліна сямейства казяльцовых, чорнае насенне якой выкарыстоўваецца як вострая прыправа.

  • Хлеб з чарнушкай.

|| прым. чарнушкавы, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

разжаваць, ✂; зак.

  1. Размяць, раздрабніць зубамі.

    • Р. хлеб.

  2. перан. Вельмі падрабязна растлумачыць, расказаць (разм.).

    • Р. і ў рот палажыць.

|| незак. разжоўваць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Ро́галь ’няўдалы хлеб’ (ПСл.). Відаць, з польск. rogal ’рагалік’, успрынятага з адмоўным значэннем. Параўн. мар. rohél, чэш. rohlík, названыя паводле падабенства з рогам; тое ж славац. rožek, а таксама ням. Hörnel, Hörnehek (Махэк₂, 515).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пухо́ны ’пухлы, пышны (пра хлеб, булкі, аладкі)’ (Шат.; бяроз., Сл. ПЗБ), пуха́ны ’тс’: пуханы хлеп у дзірачках (віл., Сл. ПЗБ). Дзеепрыметнік ад пу́хаць або прыметнік ад пух ’мякіна, высеўкі’ (< *pux‑ъnъ), параўн. пушо́ны (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гапашы́ць ’трапаць лён’ (Сцяшк. МГ). Няяснае слова. Магчыма, звязана з дзеясловам *pachati. Параўн. вельмі шырокі дыяпазон значэнняў, напр., у рус. паха́ть (гл. у Даля), уключаючы ’рэзаць, крышыць і да т. п.’ (пахать хлеб, мясо).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)