Verbum

Мазгаўня́, мазгаўня́, мозгоўне́, маскаўня́ ’галава’ (Нас., ТСБМ, Грыг., Шат., Касп., Мат. Гом., драг. КЭС, докш. Янк. Мат., Бір. Дзярж., Мат. Маг., Сл. ПЗБ), укр. мізко́вня, польск. mózgownica ’тс’. Утворана ад прыметніка мазгавы́ пры дапамозе суфікса ‑ня (< ‑ьnʼa).

Малацьбі́т, маладзьбі́т, маладзбі́т, маладьбі́т, маладзві́т ’той, хто малоціць’ (ТСБМ, Сцяшк., Нас., Сл. ПЗБ, Нар. Гом., Растарг.). Беларускае (з цесна прылягаючай рускай моўнай тэрыторыяй: пск., смал., ЛатвССР молотьби́т ’тс’). Адназоўнікавае ўтварэнне з суф. ‑іт (Сцяцко, Афікс. наз., 157).

Ніко́лі ’ніколі, ні ў якім выпадку’ (Нас., ТС, Пятк., Касп.), укр. ніко́ли, славац., чэш. nikoli, н.-луж. nikul, nikula, в.-луж. nikoli, nykoly. Адмоўная часціца ні з займеннікавым прыслоўем калі (< *koli, Махэк₂, 399; ESSJ SG, 2, 356).

Паго́рак ’невялікае, адложыстае ўзвышша, узгорак’ (ТСБМ, Нас., Касп., Гарэц.), паго́ркі ’узгоркі, намытыя вадой’ (КЭС, ст.-бяроз.). Рус. паўн. па́горок, укр. паго́рок, польск. pogórek, чэш. pahorek, славац. pahorok ’тс’. Канфіксальнае ўтварэнне ад гара (гл.) (Сцяцко, Афікс. наз., 241).

Пападдзя́ ’жонка папа’ (ТСБМ, Нас., Шат.). Рус. попадья́, укр. попадя́, ст.-рус. попадіꙗ, попадья. З грэч. παπαδια ’тс’ < παπᾶς ’свяшчэннік’ (Фасмер, 3, 327; там жа і інш. літ-ра). Ад пападдзя ўтворана пападзю́к ’паповіч, сын свяшчэнніка’ (Мал.).

Пароша ’снег, які толькі што выпаў’ (ТСБМ, Булг., Сл. ПЗБ, Шат., Касп.), поро́ша ’тс’ (ТС), паро́шка ’пароша; дождж, дробны, як раса’ (Нас.). Рус., укр. поро́ша ’тс’. Ад порах (гл.) з прасл. суф. ‑ja (параўн. SP, 1, 82).

Перава́лка ’перагрузка (тавараў) на іншыя вазы’ (Нас., Яруш.: ТСБМ). З рус. перева́лка ’перанясенне (груза) з аднаго месца на іншае’, якое з перевали́ть ’перакінуць, перанесці, перасунуць’, параўн. адаптаванае перавало́ка ’тс’ (Гарэц., Др.-Падб.), да пера- і валачы (гл.).

Пражы́так у выразе: на пражытак — для таго, каб пражыць. (ТСБМ, Нас.), пражыткі ’перажыванні’ (астравы Сл. ПЗБ). Рус., укр. прожи́ток ’жыццё; сродкі для жыцця’, польскі przeżytek ’перажытак, рэлікт’, чэш. prožitek ’тое, што перажыта’. Суфіксальны дэрыват ад пражыць < жыць.

Прасава́ць ’гладзіць прасам’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп.). З польск. prasować ’тс’ (Кюнэ, Poln., 89). Польскае слова узыходзіць да ням. pressen ’націскаць’ (гл. Фасмер, 3, 354), паводле Банькоўскага (2, 760), першапачаткова пра выцісканне алею, соку; друкаванне (1542 г.).

◎ Псёлька, псёлечка ’ласкавы зварот да каня’ (Нас.), псёлька ’маленькае жарабя’ (Шат.), псёль‑псёль! ’падзыўныя для жарабяці’ (Шат.). Рус. смал. псёлька ласк. ’падзыўное слова для каня’, псёля ’тс’, псель, псёль ’падзыўныя словы для коней’. Гл. псе-псе-псе.