1. Апаласнуць, выпаласкаць. Бабка паставіла дайнічку на лаву, зняла з паліцы гладыш, папаласкала і накрыла цадзілкай.Каліна.Гаспадар яго на гэты раз заўважыў, што зусім непадалёк ад недакурка стаіць эмаліраваная для гэтага пасудзіна, якую я надоечы старанна вадою памыла, папаласкала.Грамовіч.Цёплы дождж папаласкаў сады і вецці-космы таполяў,.. і трава на вачах прыкметна шуганула ўгару.Даніленка.
2. Паласкаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упрэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Добра ўварыцца, згатавацца на жары, невялікім агні. Каша ўпрэла. □ [Мяса] так упрэла ў печы, што стала ружовае.Палтаран.
2.Разм. Упацець, пакрыцца потам. Пакуль [Балашоў] дабраўся да Вірской вуліцы, аж упрэў.Новікаў.
3.(1і2ас.неўжыв.). Стаць вільготным, сырым ад цяпла. Трава, нагрэтая сонцам,.. упрэла і цяпер патыхала аж сюды, на двор, саладкава і горача.М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аплаві́чнік ’сушаніца балотная (багнавая) Gnophalium ulginosum’ (Крывіч, 4, 1923). Утворана ад кораня лексемы плаў ’багна’ (Талстой, Геогр., 171 і наст.) пры дапамозе прэфікса о‑, які ўказваў на тое, што расліна гэта расце каля багны; суфікс сведчыць аб магчымасці прамежкавай формы тыпу *плавіца. Параўн. таксама поплавіцатрава, якая расце ў вадзе’ (Талстой, Геогр., 172).
◎ Нары́ўнік1 ’казялец, Ranunkulus seceleratus L.’ (Кіс.), ’трава (гаючая)’ (лельч., Мат. Гом.). Да нарываць, нарыў (гл.), параўн. рус.курск.нарыв ’тс’, паводле лекавых ці ядавітых (гл. лацінскую назву) уласцівасцей.
◎ Нары́ўнік2 ’жук-гнаявік’ (ветк., Мат. Гом.). Ад нарывиць, рыць (гл.), у сувязі з тым, што жук капае норкі, куды зацягвае камячкі з гною.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Травя́нка ’качка-шыраканоска, Anas clypeata L.’ (Маш.; брагін., Федз.–Доўб.; Мат. Гом.), ’чырок-свістунок, Anas crecca L.’ (лельч., Нікан.). Да травяны́ < трава́ (гл.). Названа паводле месца знаходжання (у чаротах, берагах, пакрытых травой). Параўн. укр.дыял.травʼя́нка ’чакан лугавы, Saxicola rubetra L.’ польск.trzciniak, каш.strzimk, славін.střïnka ’чарацянка’, lozówka, rokitniczka і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тро́ўнік ‘капытнік, Calla palustris L.’ (івац., ЛА, 1). Хутчэй за ўсё, з траўнік — ад трава, параўн. тро́ўка ‘травінка’ (Сцяшк., Растарг.), дзе галосны ‑о‑ замест ‑а‑ выкліканы лабіялізацыяй пад уплывам наступнага ‑ў‑ (Карскі 1, 97). Значэнне ‘траўны’ = ‘лекавы’ адпаведна да тра́вы ‘зелле’ як агульнай назвы лекавых зёлак, параўн. травянік ‘лякарства з траў’ (Жд. 1).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
grass
[græs]1.
n.
1) трава́f.
2) луг -у m., сенажа́ць, па́ша f.
2.
v.t.
1) засява́ць траво́ю
2) кармі́ць траво́ю
3) слаць лён на траву́
3.
v.i.
1) зараста́ць траво́ю
2) па́сьвіцца на па́шы
•
- at grass
- go to grass
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пераку́с ’трава, якая мае газоўкі ў выглядзе шчаціны’ (Нас.). Відаць, гэта ’зязюлін лён, Polytrichum’ (адносіцца да мохападобных). Параўн. польск.mech włoskowy, biały mech, szczotka, рус.кастр.перекусник ’перекус, кукушкин лён’. Да перакуса́ць < пера- і куса́ць (гл.). Магчыма, сюды ж пераку́с//крыва́ўніца ’зязюлін лён’ (Гарэц.). Можа, крываўнік (?), як і ў польск. мове: krwawnik, krwawnica — ’Achillea L.’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Траўлі́вы (траўлі́вый, траўлі́ву) ‘зарослы пустазеллем, травой’ (Мат. Маг.; Сцяшк. Сл.; ашм., Стан., Жд. 1, Жд. 2, Ян.), ‘з пустазеллем (пра салому)’ (Янк. 1). Адназоўнікавы якасны прыметнік з суф. ‑лів‑. З іншай суфіксацыяй траўляны́ (чэрв., Сл. ПЗБ), траўлены́й (Сл. Брэс.) ‘травяністы, з травой’. Да трава́ (гл.). Ст.-бел.травливый, травленый ‘знішчаны, спасены жывёлай’, да траўля, гл.