сем, сямі, Т сямю, ліч. кольк.
Лік і лічба «7». Напісаць лічбу 7. Сем у пяць. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 7. Сем вучняў. Сем алоўкаў. □ Сем разоў адмерай, а раз адрэж. Прымаўка. Чорт сем пар лапцей стаптаў, пакуль такую пару дабраў. Прыказка.
•••
Драць сем шкур гл. драць.
За сямю замкамі (пячацямі) гл. замок.
Злупіць (садраць) сем шкур гл. злупіць.
Сагнаць сем патоў гл. сагнаць.
Сем карабоў гл. кораб.
Сем пятніц на тыдні ў каго гл. пятніца.
Спусціць (зняць) сем шкур гл. спусціць.
У адзін дзень сем перамен — тое, што і сем пятніц на тыдні (гл. пятніца).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ссадзі́ць, ссаджу, ссадзіш, ссадзіць; зак., каго.
1. Зняць адкуль‑н., дапамагчы сысці ўніз. Андрэй ссадзіў дзяўчыну з каня, узяўшы, як малое дзіця, пад пахі. Лобан. Дзеда Тодара ссадзілі са сцэны. Гушкалі, крычалі: «Брава!» Пташнікаў. // перан. Збіць, прымусіць адступіць таго, хто дзе‑н. засеў, умацаваўся. Уночы чырвонаармейская часць боем ссадзіла немцаў з шашы. Чорны.
2. Даць магчымасць або прымусіць выйсці (з поезда, трамвая і пад.). Малышаву стала неяк шкада .. [бабульку], ён не толькі паказаў дарогу, а і пасадзіў яе ў трамвай, папярэдзіўшы кандуктарку, каб тая, дзе трэба, ссадзіла старую. Хадановіч. — Шкада, — сказаў дырэктар. — Без білета хлопец, зайцам паехаў, ссадзяць, чаго добрага! Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ну́мар м., в разн. знач. но́мер, ну́мер;
н. абліга́цыі — но́мер облига́ции;
лю́таўскі н. часо́піса — февра́льский но́мер журна́ла;
н. пальча́так — но́мер перча́ток;
зняць н. у гасці́ніцы — снять но́мер в гости́нице;
со́льны н. — со́льный но́мер;
н. гарма́тнага разлі́ку — но́мер оруди́йного расчёта;
◊ гэ́ты н. не про́йдзе — э́тот но́мер не пройдёт;
вось дык н.! — вот так но́мер!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Máske
f -, -n ма́ска
éine ~ trágen* [vórnehmen*] — быць у ма́сцы (тс. перан.)
die ~ áblegen [von sich wérfen*] — зняць [скі́нуць] з сябе́ ма́ску (тс. перан.)
j-m die ~ vom Gesícht réißen* — перан. сарва́ць ма́ску з каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Verwéis
I
m -es, -e заўва́га, вымо́ва
j-m éinen ~ ertéilen [gében*] — аб’яві́ць [зрабі́ць] каму́-н. вымо́ву [заўва́гу]
éinen ~ éinstecken — разм. вы́слухаць заўва́гу
éinen ~ lösen [tílgen] — зняць вымо́ву [заўва́гу]
II
m -es, -e спасы́лка (на арыгі- нал, кнігу і г.д.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
скруці́ць, скручу́, скру́ціш, скру́ціць; скру́чаны; зак.
1. гл. круціць.
2. што. Навіць на што-н.
С. дрот.
С. вуду.
3. перан., каго (што). Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.
С. ворага.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго (што). Адолець, авалодаць (пра хваробу).
Дзядулю скруціў раматус.
На тым тыдні так скруціла (безас.), што не магла павярнуцца.
5. перан., што. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.
С. пазычаныя грошы.
Узяла кош і скруціла, не вярнула.
С. вяселле.
6. што. Зняць што-н., круцячы.
С. гайку.
7. што. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.
Так можна кран с.
8. перан., што. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.
Ты мне жыццё скруціў.
|| незак. скру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. скру́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аса́да 1, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Тое, што і аблога (у 2 знач.). Асада крэпасці. Асада горада. Зняць асаду.
2. Гіст. Сядзіба асадніка. Яшчэ калі паны пачалі хапаць каля вёсак зямлю і рабіць сабе асады, сын Альшэўскага — лекар і вядомы забойца — выдаў бацьку карнікам за сувязь з беларускімі партызанамі. Бажко.
аса́да 2, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Стан паводле дзеясл. асаджваць 1 — асадзіць 1. Яшчэ больш важная навука — Умець дагнаць касу да ладу І даць ёй выклепку, асаду. Колас.
2. Дзяржанне ў прыладах працы, інструменце (малатку, долаце, гэблі і пад.). Асада нажа.
3. Рамка. Партрэт у прыгожай асадзе.
4. Тое, што і шуфляда (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саста́віць, ‑стаўлю, ‑ставіш, ‑ставіць; зак., што.
1. Паставіць поруч або ў адно месца. Саставіць вінтоўкі ў піраміду. □ Сажнуць сярпамі з жонкай жытні клін, Збяруць снапы, саставяць іх у бабкі. Корбан. Міхась туды [у куток пуні] саставіў старыя калоды. Б. Стральцоў. // Прыставіць, падставіць адно да другога. Умомант саставілі [хлопцы] адзін к аднаму сталы, як на вяселлі, і паселі наўкруга. Мурашка.
2. Атрымаць што‑н. цэлае, злучыўшы, змацаваўшы асобныя часткі. Саставіць поезд. □ [Гаварушка:] — Таксама навука — як разбіты гаршчок саставіць. Лобан. // Атрымаць (сумесь, раствор і пад.), перамяшаўшы якія‑н. рэчывы. Саставіць лякарства.
3. Зняць што‑н., пастаўленае наверх. Саставіць са стала на падлогу.
•••
Саставіць ураўненне — запісаць умову задачы ў выглядзе ўраўнення, якое змяшчае шукаемую велічыню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
odkryć
зак.
1. адкрыць; раскрыць;
odkryć twarz — адкрыць твар;
odkryć głowę — зняць шапку;
2. адкрыць;
odkryć biegun północny — адкрыць паўночны полюс;
3. выявіць;
odkryć tajemnicę — выявіць таямніцу;
4. выкрыць; раскрыць;
odkryć sekret — раскрыць сакрэт
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ураджа́й м с.-г., тс перан Érnte f -, -n, Érnte¦ertrag m -(e)s, -träge;
ураджа́ чаго-н Érnte an (D), Erträge pl an (D);
ураджа́й бу́льбы Kartóffelertrag m;
зняць ураджа́й áb¦ernten vt;
бага́ты ураджа́й éine gúte [réiche] Érnte;
свя́та ураджа́ю Érntefest n -es, -e;
дапамо́га ў збо́ры ураджа́ю Érnte¦einsatz m -es, -sätze
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)