біягеацэно́з
(ад бія- + гр. ge = зямля + цэноз)
сукупнасць раслінных, жывёльных і мікраскапічных арганізмаў разам з участкам зямной паверхні, які яны займаюць і з якім звязаны абменам рэчываў і энергіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
асіраці́ць, ‑рачу, ‑роціш, ‑роціць; зак., каго.
Зрабіць каго‑н. сіратою (сіротамі). [Харытон:] — «За што ж гэта, — сказаў я Антосю, — та, не падумаўшы, Ігнатавых дзяцей асіраціў?» Бажко. Браты беларусы! Хіба мы даруем фашысцкім гадам тое, што яны разбурылі нашы гарады, што яны асірацілі гэтулькі нашых дзяцей. Купала. // перан. Зрабіць адзінокім, пазбавіўшы блізкага, дарагога чалавека. Але і яго ж, Міхала, вайна таксама асіраціла, адабрала ў яго сям’ю, дом. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
беспара́дны, ‑ая, ‑ае.
Які мае патрэбу ў падтрымцы, дапамозе; слабы, бездапаможны. Ці мае права .. [Сымон] дапамагчы.. [бацькам] цяпер, калі яны, фактычна, дзякуючы яму апынуліся ў такім беспарадным стане. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́тлы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і ветлівы. І рухам ветлай гаспадыні Марына з лавы пыл змяла. Колас. Усе яны ўжо ведалі Міколку, сустрэлі яго ветлым словам. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адаткну́цца, ‑ткнецца; зак.
Разм. Адкрыцца, адкаркавацца (пра бутэльку і пад.). // Пачаць зноў чуць (пра вушы). Нешта стрэліла ў вушах, і яны адаткнуліся. Я пачуў свой голас. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злубяне́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які злубянеў; каляны, нягнуткі. Зімою .. прыносяць з двара прасціны. Яны, злубянелыя, пахнуць марозам. Барадулін. Драгун спыняецца, расхінае злубянелыя полы паліто, запальвае ліхтар. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напаку́тавацца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.
Перажыць, вынесці многа пакут. Напакутавацца ў няволі. □ [Фогель:] — І як толькі, яны маглі жыць у лесе? Гэткія марозы стаялі сёлета. Напакутаваліся, мабыць... Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недаскана́лы, ‑ая, ‑ае.
Які не дасягнуў дасканаласці; які не пазбаўлены недахопаў. Недасканалыя вершы. Недасканалыя прылады. □ Меркаванні былі розныя, але ўсе яны былі альбо недасканалыя, альбо фантастычныя. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папачака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што, чаго і без дап.
Разм. Чакаць доўга, неаднаразова. Плаваў доўга, нібы знарок бавіўся: няхай цяпер там яны папачакаюць, папашукаюць. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэ́туш, ‑ы, ж.
Выпраўленне, падрысоўванне фотаздымка або негатыва і пад. — Я пайду ды аддам мастаку на рэтуш. Здымкаў дадзім як больш, яны паласу ўпрыгожаць, — заспяшаўся Шаевіч. Сабаленка.
[Фр. retouche.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)