Апалька ’перапечка’ (Сцяшк. МГ), рус. уладз. пале́нка, пали́ха, паленик ’тс’, паўдн. паленица ’хлеб’; укр. опалянок, каляниця ’тс’, польск. дыял. apalonek, apaloniec ’печаны хлеб’; чэш. opelka ’калач з рэшткі цеста’; славен. páljenek ’гатунак кукурузнага пірага’. Няясна. Прасцейшае — звядзенне да кораня паліць (Бірыла аб прозвішчы Апалька — Бел. антр. 2, 22; Вештарт, Лекс. Палесся, 112–115, Арашонкава і інш., Весці АН БССР, 1969, 4, 127); магчыма, вынік народнаэтымалагізуючых працэсаў; наўрад ці роднасна з літ. apalus ’круглы’ (Арашонкава і інш., там жа). Генетычная сувязь адзначаных форм таксама няпэўная: магчыма, гэта паралельныя новатворы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дар назоўнік | мужчынскі род

  1. Тое, што даецца бясплатна; падарунак.

    • Дары прыроды.
    • Прынесці што-н. у д.

  2. Талент, здольнасць.

    • Д. пісьменніка.

  3. множны лік: Хлеб і віно, над якімі адбываецца хрысціянскае богаслужэнне.

    • Святыя дары.

Фразеалагізмы:

  • Божы дар — усё, што даецца ад прыроды.
  • Дары данайцаў — падарункі, якія нясуць небяспеку і гібель.
  • Дар за дар — паслуга за паслугу.
  • Дар слова — здольнасць прыгожа гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

кала́ч I, -ча́ м. (пшеничный хлеб) кала́ч;

◊ цёрты к. — тёртый кала́ч

кала́ч II, -ча́ м. пе́тля ж. (из верёвки или прутьев)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

połakomić się

зак. паквапіцца; пагаліцца; пагнацца;

połakomić się na łatwy zarobek — паквапіцца на лёгкі заробак (хлеб)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

гуляшчы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Свабодны ад работы; незаняты. Гуляшчыя коні. Гуляшчы чалавек.

2. Які не патрабуе вялікіх намаганняў; лёгкі. Гуляшчая работа. Гуляшчы хлеб.

3. Які вядзе распуснае жыццё. Можа, .. [Анісім] думае, што .. [Алімпа] сапраўды якая гуляшчая. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каланіца, ‑ы, ж.

Разм. Калёсная мазь. Пры калёсах корпаецца дзядзька Ігнат. Ссунуў кола і шчодра і клапатліва, нібы масла на хлеб, намазвае на вось каланіцу. Хадановіч. Пахла яшчэ пылам і каланіцай — гэта з-пад калёс. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасуднік, ‑а, м.

1. Паліца, шафа для пасуды. Помніцца, тая [жанчына] таксама нешта казала і пра Германію, пакуль бразгала ў пасудніку і кроіла хлеб. Быкаў.

2. Рабочы, які мые посуд у сталовай, рэстаране і пад. Працаваць пасуднікам.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўлітровы, ‑ая, ‑ае.

Які змяшчае паўлітра. Паўлітровая бутэлька. ▪ У засені дрэў, што раслі на ўзмежку дарогі да тарфянікаў, на белых хусцінках былі раскладзены агульныя прыпасы: вяндліна, свежыя агуркі, хлеб, стаяла ў паўлітровай банцы масла. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кро́іць

1. кравец zúschneiden* vt;

2. (адразаць) (хлеб) (áb)schnéiden* vt;

3. перан zerréißen* vt;

◊ гэ́та мне кро́іць сэ́рца das zerréißt [bricht] mir das Herz

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

кайстра, ‑ы, ж.

Дарожная торба, заплечны мяшок. [Ганна] механічна збірала кайстру Дудку, той збіраўся некуды ў дарогу. Лынькоў. Калі з вайны вярнуўся бацька, Разбінтаваны ў лазарэце, Дастаў ён з кайстры хлеб салдацкі І па акрайцу выдаў дзецям. Непачаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)