дадатко́вы, ‑ая, ‑ае.

Які з’яўляецца дадаткам, дабаўкай да чаго‑н. асноўнага. Дадатковая прадукцыя. Дадатковы рэйс. Дадатковыя заняткі. □ Не ведаючы, якую адзнаку паставіць за адказ — не чуў, ці правільны ён — Пётр Пятровіч задаў Міхасю дадатковае пытанне. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дачыта́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Скончыць чытаць што‑н.; прачытаць да якога‑н. месца, якой‑н. часткі. — Там жа, проста ў тым самым месцы сказана і другое, Міхась Пятровіч, можа вы не ўспелі дачытаць? Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тахта́, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.

Шырокая канапа без спінкі. Васіль Пятровіч ляжаў на тахце ў сталовай і чытаў. Карпаў. На тахце ляжала многа розных шаўковых падушак і валікаў, каля тахты стаяў таршэр з чырвоным абажурам. Рамановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прама́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Разм. Промах, памылка, недагляд у чым‑н. [Жэня:] — Глядзіце, каб у вас не выйшла якой прамашкі ці неасцярожнасці. Кулакоўскі. — І так прамашак багата: у адным месцы Лабановіч — Андрэй Міхайлавіч, а ў другім — Пятровіч. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

счака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачакаць некаторы час. [Васіль Бусыга:] — Не, трэба счакаць яшчэ: а ну ж з’явіцца Саўка з добраю навіною. Колас. [Капітан] .. трохі счакаў і затым цвёрдай рукой загадна штурхнуў [Турка] ў спіну. Быкаў. Мікалай Пятровіч счакаў, пакуль стане ціха, і ўрачыста загаварыў. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

угарадзі́ць, ‑раджу, ‑родзіш, ‑родзіць; зак., што і чаго.

1. Аддзяліць агароджай што‑н. у сваю карысць. У сухія гады там добра растуць буракі і без канавы, таму Нікадзім Пятровіч трохі ўгарадзіў сабе гэтай нізіны. Кулакоўскі.

2. Акружыць агароджай што‑н. Угарадзіць двор.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рахма́ны ’спакойны, нязлосны (пра звяроў, жывёл)’, ’памяркоўны, згаворлівы, дабрадушны, лагодны, ласкавы (пра чалавека)’ (ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Растарг., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), ’ціхі, сумленны’ (Ян.), рохма́ны ’вялы, хваравіты’ (Мат. Гом.), ст.-бел. рахманый, рохманый ’тс’. Параўн. укр. рахма́нний ’смірны, ціхі’, рус. рахманный ’ціхі, смірны; дзівакаваты; лянівы; вясёлы’, польск. rochmanny ’пра ручнога звера ў параўнанні з дзікім’ (з усходнеславянскіх моў, Брукнер, 459). Хутчэй за ўсё з гебр. rah̥ămānî ’спачувальны, літасцівы’ (Пятровіч, PC, 2005, 103), ці тат. праз тур. rachman ’лагодны’ < араб. rahmān ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 196). Пра іншыя шляхі і крыніцу запазычання гл. Фасмер, 3, 450; Жураўлёў, Язык и миф, 451–452.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дзяці́нства, ‑а, н.

1. Дзіцячы ўзрост; дзіцячыя гады. Шчаслівае дзяцінства. Знаёмы з дзяцінства. □ Васіль Пятровіч нарадзіўся ў Мінску, тут.. прайшло яго дзяцінства, юнацтва. Карпаў.

2. Па-дзіцячаму несур’ёзныя, легкадумныя паводзіны і ўчынкі дарослых. [Валодзя] трымаў сябе стала, сур’ёзна і сціпла і не мог дазволіць.. дзяцінства. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ры́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак. (пераважна ў форме заг. з адмоўем).

Разм. Намагацца, старацца пайсці куды‑н., зрабіць што‑н. — Нам, Якаў Пятровіч, загадана сядзець на месцы, і не рыпацца... Паслядовіч. [Баранавіч:] — Сядзі ты, кажуць, бацькаў хаце, ды не рыпайся, без цябе, кажуць, дагледзім. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асты́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які стаў халодным, прастыў. Мацей прынёс з-пад паветкі бярэмца дроў, пакідаў іх у рэдкі душок астылай печы. М. Стральцоў.

2. перан. Які стаў спакайнейшым. Не астылы ад уражанняў дня, Васіль Пятровіч зноў і зноў спрабаваў загаварыць з.. [Верай Антонаўнай] пра работу камісіі. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)