фрэ́за, ‑ы, ж.
1. Шматразцовы рэжучы інструмент для апрацоўкі паверхні металаў, дрэва, пластмас і інш. Фрэза круціцца настолькі хутка, што здаецца, нібы каля дэталі павісла лёгкае белае воблачка. Васілёнак.
2. Машына для рэзкі торфу, рыхлення глебы і пад. Дарожная фрэза.
[Ад фр. fraise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эро́зія, ‑і, ж.
1. У геалогіі — разбурэнне горных народ, паверхні зямлі вадой, ільдом або ветрам. Ледніковая эрозія. Эрозія глебы.
2. У тэхніцы — разбурэнне паверхні металаў пад уздзеяннем механічных фактараў ці электрычных разрадаў.
3. У медыцыне — утварэнне язваў на паверхні эпітэлію.
[Лац. erosio — раз’яданне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слой м., в разн. знач. слой, пласт;
ве́рхнія слаі́ гле́бы — ве́рхние слои́ по́чвы;
шыро́кія слаі́ насе́льніцтва — широ́кие слои́ населе́ния;
○ культу́рны с. зямлі́ — культу́рный слой земли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГЛЕБАЎТВАРА́ЛЬНЫЯ ФА́КТАРЫ,
сукупныя працэсы, ад якіх залежыць утварэнне глебы. Паводле В.В.Дакучаева, глебу фарміруюць клімат, мацярынская парода, жывыя арганізмы (расліны, мікраарганізмы, глебавыя жывёлы), рэльеф мясцовасці, час. Вельмі ўплывае на глебаўтваральныя фактары і вытв. дзейнасць чалавека (мех. апрацоўка глебы, меліярацыя, унясенне арган. і мінер. угнаенняў, высечка лесу, узорванне і інш.). Усе глебаўтваральныя фактары ўзаемазвязаны.
Клімат уплывае на характар выветрывання горных парод, вызначае цеплавы і водны рэжым глебы. Мацярынская парода ў працэсе глебаўтварэння ператвараецца ў глебу. Ад яе грануламетрычнага складу і структуры залежаць уласцівасці глебы, паветраны рэжым і інш. Уздзеянне жывых арганізмаў выяўляецца ў назапашванні і разбурэнні арган. рэчыва, якое ствараецца зялёнымі раслінамі ў працэсе фотасінтэзу, унясенні ў глебу і на яе паверхню арган. і мінер. рэчываў у выглядзе каранёвага і наземнага ападу, які з дапамогай мікраарганізмаў і глебавых жывёл ператвараецца ў гумус. Расліны і жывёлы рыхляць глебу, паляпшаючы яе паветраныя і водныя ўласцівасці. Роля рэльефу заключаецца ў пераразмеркаванні на паверхні глебы рэчываў і энергіі, што істотна ўплывае на ўтварэнне пэўных глеб. Час развіцця сталага глебавага профілю залежыць ад геал. ўзросту тэрыторыі і ў розных умовах складае ад некалькіх дзесяткаў да тысяч гадоў.
Т.А.Раманава.
т. 5, с. 293
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
арахнахло́рыс
(н.-лац. arachnochloris)
аднаклетачная жоўта-зялёная водарасць сям. плеўрахлоравых, якая ўдзельнічае ў абагачэнні глебы арганічнымі рэчывамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гу́мус
(лац. humus = зямля, глеба)
састаўная частка глебы, якая ўтварылася з рэшткаў жывёльных і раслінных арганізмаў, перагной.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
клубіе́на
(н.-лац. clubiona)
павук сям. клубіянідаў, які жыве на адкрытых месцах, на нізкіх раслінах, паверхні глебы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лізі́метр
(ад ліз- + -метр)
прыбор для вымярэння колькасці вады, якая прасочваецца ў глыбіню праз паверхневыя пласты глебы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэгу́ры
(англ. regur, ад хіндзі regar = чарназём)
цёмнакаляровыя гліністыя глебы на базальтавых покрывах Дэканскага пласкагор’я ў Індыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сідэра́цыя
(фр. sidération)
1) заворванне зялёнай масы бабовых раслін для павышэння ўрадлівасці глебы;
2) арганічнае зялёнае ўгнаенне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)