Verbum

агнездава́цца, агнязду́юся, агнязду́ешся, агнязду́ецца; агнязду́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Звіць сабе гняздо дзе-н. (пра птушак).

Буслы агнездаваліся на грушы.

2. перан. Пасяліцца (пра людзей).

Пабудавалі хаты, агнездаваліся каля возера.

|| незак. агняздо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

аддзяжу́рыць, -ру, -рыш, -рыць; зак.

1. Закончыць дзяжурства.

2. што. Правесці на дзяжурстве некаторы час.

А. ноч.

3. перан. Прабыць некаторы час на цяжкай нецікавай працы, службе.

А. па размеркаванні ў райцэнтры.

|| незак. аддзяжу́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

аа́зіс, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца ў пустыні, дзе ёсць вада і расліннасць.

Зялёны а. у моры пяскоў.

2. Аб чым-н., што з’яўляецца прыемным выключэннем на агульным фоне (перан.).

Культурны а.

|| прым. аа́зісны, -ая, -ае.

Аазісная расліннасць.

абвіну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што, чым.

1. Абгарнуць, ахінуць чым-н.

А. кнігу паперай.

А. хворага коўдрай.

2. перан. Абкружыць, абступіць.

Вішнёвыя прысады абвінулі сядзібу.

|| незак. абвіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвіна́нне, -я, н.

ка́тарга, -і, ДМ -рзе, ж.

1. Цяжкія прымусовыя работы для зняволеных у турмах ці ў іншых месцах зняволення ўзмоцненага рэжыму.

Саслаць на катаргу.

2. перан. Пра цяжкую працу, невыноснае жыццё.

Не работа, а к.

|| прым. ка́таржны, -ая, -ае.

Катаржная праца.

клеймава́ць, кляйму́ю, кляйму́еш, кляйму́е; кляйму́й; клеймава́ны; незак., каго-што.

1. Ставіць кляймо на каго-, што-н.

К. жывёлу.

К. тканіну.

2. перан. Сурова асуджаць; ганьбіць.

К. падпальшчыкаў вайны.

К. гультаёў.

|| зак. заклеймава́ць, -кляйму́ю, -кляйму́еш, -кляйму́е; -кляйму́й; -клеймава́ны.

|| наз. клеймава́нне, -я, н.

круты́¹, -а́я, -о́е.

1. Абрывісты.

К. бераг ракі.

2. 3 рэзкім, раптоўным змяненнем напрамку.

Крутыя павароты на дарогах.

3. перан. Значны, рашучы.

Крутыя змены.

4. Суровы, строгі.

К. характар.

|| наз. кру́тасць, -і, ж. і круцізна́, -ы́, ж. (да 1 знач.).

крышталізава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зу́ецца; зак. і незак.

1. Ператварыцца (ператварацца) у крышталі.

2. перан. Набыць (набываць) пэўныя ўстойлівыя формы (кніжн.).

Крышталізуюцца новыя ідэі.

|| зак. таксама вы́крышталізавацца, -зуецца і закрышталізава́цца, -зу́ецца (да 1 знач.).

|| наз. крышталіза́цыя, -і, ж.

ліліпу́т, -а, М -пу́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Чалавек вельмі маленькага росту; карлік.

2. перан. Пра што-н. вельмі малога памеру.

Станок-л.

|| ж. ліліпу́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. ліліпу́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).

ло́пацца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ецца; незак.

1. Даваць трэшчыны, ірвацца з трэскам, надзімаючыся разрывацца і знікаць.

Лёд лопаецца.

Шклянка лопаецца.

2. перан. Цярпець крах, поўную няўдачу (разм.).

Лопаюцца планы.

◊

Лопацца са смеху (разм.) — знемагаць ад смеху.