мірза́, ‑ы, м.

1. Тытул члена царскага дома ў некаторых народаў Усходу. // Асоба, якая носіць гэты тытул.

2. Пачэснае, ганаровае абазначэнне вышэйшых чыноў у некаторых народаў Усходу. // У цюркскіх народаў дарэвалюцыйнай Расіі — буйныя феадалы.

3. Сакратар, пісар, перапісчык у некаторых народаў Усходу.

[Перс. mīrzā.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ядо́мы, ‑ая, ‑ае.

Прыгодны для спажывання, для скарыстання ў ежу. Ядомыя ягады. Ядомыя грыбы. □ Мяне.. цікавіла — збегаць да маці і падлавіць ад яе што-небудзь ядомае, хоць цукру кавалачак. Гарэцкі. Дома і салома ядома, на чужыне і гарачы тук стыне. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заведе́ние​I ср. (учреждение) устано́ва, -вы ж.; (предприятие) прадпрые́мства, -ва ср.; (фирма) фі́рма, -мы ж.; (мастерская) майстэ́рня, -ні ж.; дом, род. до́ма м.;

уче́бное заведе́ние навуча́льная ўстано́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

кватэ́ра

(польск. kwatera, ад ням. Quartier)

1) частка жылога дома, якая складаецца звычайна з некалькіх пакояў і мае асобны выхад;

2) памяшканне, якое часова наймаецца ў каго-н. для жылля;

3) мн. месца размяшчэння войск у населеным пункце.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

засе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; засе́ў, -се́ла; -ся́дзь; зак.

1. Надоўга размясціцца дзе-н.

З. дома.

2. за што і з інф. Сесці надоўга, заняўшыся якой-н. справай.

З. за падручнікі.

З. пісаць.

3. Скрытна размясціцца дзе-н.

З. ў акопах.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), у чым. Шчыльна ўвайсці, трапіць у што-н. так, што цяжка выняць, выцягнуць.

З. ў гразі.

Куля засела ў сцяне.

Трывога засела ў душы (перан.).

|| незак. засяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дапамо́га, -і, ДМ -мо́зе, ж.

1. Садзейнічанне, падтрымка каму-н. у чым-н.

Д. бацькам.

2. Матэрыяльная падтрымка.

Грашовая д.

Выхадная д.

3. Садзейнічанне ў лячэнні, у палягчэнні пакут.

Медыцынская д.

○

Карэта хуткай дапамогі — спецыяльная аўтамашына для аказання неадкладнай медыцынскай дапамогі.

Першая дапамога — дапамога хвораму ці пацярпеламу да прыбыцця доктара.

Хуткая дапамога —

1) сістэма медыцынскай дапамогі пры небяспечных для жыцця і здароўя чалавека выпадках, якая аказваецца дома або на месцы здарэння;

2) спецыяльна абсталяваная аўтамашына, якая аказвае такую дапамогу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

упы́нак, -нку, м. (разм.).

Спакой.

Дома ён не знаходзіў упынку.

◊

Без упынку — не перастаючы, не абмяжоўваючы сябе.

Балбатаць без упынку.

Не знаходзіць або не мець упынку — не магчы супакоіцца, не быць у стане ўтрымацца ад чаго-н.

Ён цэлы дзень не знаходзіў сабе ўпынку.

Яна ў рабоце не мае ўпынку.

Няма ўпынку каму-чаму або на каго-што — нельга стрымаць, спыніць.

Раздурэліся дзеці, што і ўпынку ім або на іх няма.

Дажджу або на дождж сёння і ўпынку няма — лье і лье.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

уле́жаць líegen können*;

ён паві́нен быў трыма́цца пасце́льнага рэжы́му, але́ до́ўга уле́жаць до́ма не мог er músste das Bett hüten, aber kónnte lánge Zeit zu Háuse nicht liegen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

сядзе́цца безас разм:

яму́ не сядзі́цца до́ма [ў ха́це] es treibt ihn aus dem Háus, er kann nicht zu Háuse sítzen;

яму́ не сядзі́цца на ме́сцы er hat kein Sítzfleisch

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

залі́шні, ‑яя, ‑яе.

Разм. Які перавышае патрэбу, неабходнасць; празмерны. Залішнія клопаты. □ Нават на цыпачкі стаў хлопец, каб не нарабіць залішняга грукату сваімі ботамі. Лынькоў. Зіна, як дзяўчынка, заставалася дома за гаспадыню. Гэта яе прывучыла да работы. Але гэта і надало яе паводзінам залішнюю самастойнасць. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)