moon1 [mu:n] n. ме́сяц;
a full moon по́ўня;
a new moon маладзі́к;
the moon wanes ме́сяц убыва́е;
the moon waxes ме́сяц прыбыва́е
2. спадаро́жнік (планеты);
Jupiter’s moons спадаро́жнікі Юпі́тэра
♦
ask/cry for the moon infml жада́ць або́ патрабава́ць немагчы́мага;
be over the moon infml быць/адчува́ць сябе́ на сёмым не́бе;
once in a blue moon ве́льмі рэ́дка, ама́ль ніко́лі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
weather1 [ˈweðə] n. надво́р’е; паго́да;
fine weather до́брая паго́да;
foul/rough weather не́пагадзь;
If the weather breaks… Калі зменіцца надвор’е…;
flying weather лётная паго́да
♦
in all weathers BrE пры ўся́кім надво́р’і; ва ўсяля́кіх умо́вах;
be/feel/look under the we ather infml ке́пска сябе́ адчува́ць;
have the weather of smb. мець перава́гу пе́рад кім-н.;
make heavy weather ускладня́ць спра́ву; залі́шне напру́жвацца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
secure1 [sɪˈkjʊə] adj.
1. (about, of) спако́йны, упэ́ўнены;
feel secure about the future адчува́ць упэ́ўненасць у бу́дучыні;
be secure of success быць упэ́ўненым у по́спеху
2. гарантава́ны, надзе́йны;
hаve a secure job мець гарантава́ную пра́цу
3. трыва́лы, мо́цны; надзе́йны;
Is this ladder secure? Гэтыя ўсходкі моцныя?
4. (against/from) бяспе́чны; ахава́ны (ад);
Are we secure from attacks here? Нам атакі не пагражаюць?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
appreciate
[əˈpri:ʃieɪt]
1.
v.t.
1) цані́ць; любі́ць; ацэ́ньваць
to appreciate classical music — любі́ць клясы́чную му́зыку
2) быць удзя́чным
We appreciate your help — Мы ўдзя́чныя вам за дапамо́гу
3) адчува́ць, адро́зьніваць
to appreciate even a very small difference in sounds — адро́зьніваць на́ват найме́ншую ро́зьніцу ў гу́ках
4) павыша́ць цану́
2.
v.i.
павыша́цца ў цане́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Ме́рзнуць ’адчуваць холад’, ’гінуць ад марозу’, ’рабіцца халодным, дубець’ (ТСБМ, Яруш., ТС, Сл. ПЗБ), мёрзлы ’зацвярдзелы, сапсаваны ад марозу’, ’вельмі халодны’ (ТСБМ). Укр. ме́рзнути, рус. мёрзнуть, ст.-рус. мьрзнути, польск. marznąć, каш. mʼařǫc, н.-луж. marznus, в.-луж. mjerznyc, чэш. mrznout, славац. mrznuť, славен. mŕzniti, серб.-харв. мр̏знути, макед. мрзне, балг. мръзна, ст.-слав. мръзнѫти. Прасл. mьrznǫti, якое з’яўляецца інхаатывам ад mьrzěti: ст.-бел. меръзки(й), меръзокъ (спачатку) ’халодны’, потым ’гадкі, агідны, брыдкі, непрыстойны’ (Булахаў, Гіст., 130–131), рус. мерзкий, серб.-харв. мр̏зак, чэш., славац. mrzký, mrziti і г. д., аснова якога з’яўляецца другой ступенню кораня morz‑ (гл. мароз). Зычны ‑z‑ у ёй узыходзіць да і.-е. *‑g̑‑ у аснове *merg̑‑, параўн. ірл. meirc ’згорнуты ў складкі’, с.-в.-ням. murc > новав.-ням. morsch ’гнілы, стары, трухлявы, паморхлы’ (Скок, 2, 472–3). Аб прагерм. marzjan — пранікненні з прасл. mьrzěti, morziti гл. Мартынаў (Лекс. взаим., 218–220). Гл. таксама мерзці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раз’ю́шыцца ’ўзлавацца’ (Інстр. 3), розʼю́шыцца ’разарыцца’ (ТС), разʼюшывацца ’гарачыцца’ (Нас.), укр. дыял. розʼю́шити ’раззлаваць, раз’ярыць, усхваляваць каго-небудзь’, розʼю́шитися ’раззлавацца, раз’ярыцца, расхвалявацца’, а таксама ’разбіць да крыві (нос, твар)’, польск. rozjuszyć ’давесці да шаленства, раззлаваць’, а таксама ’раскрывавіць’, харв. razjusȉt se ’раззлавацца, разгневацца’, ’узмацніцца (пра вецер)’. Узыходзяць да прасл. *jucha (< *i̯ous‑ā) (ЭССЯ, 8, 193), гл. юха, юшка. Мяркуецца, што зыходным было значэнне ’від стравы (поліўкі, супа), прыгатаванай з мяса (або з мяснога адвару) і звярынай крыві’. З гэтага кулінарнага значэння на пэўнай частцы славянскай тэрыторыі развілося другаснае значэнне ’звярыная кроў’. Вытворныя дзеясловы спачатку, верагодна, мелі значэнне ’крывавіць, сцякаць крывёю, залівацца крывёю’, што дае падставы для рэканструкцыі прасл. *jušiti (sę), гл. юшыць. Са значэння ’крывавіць’ развілося другаснае, пераноснае значэнне ’адчуваць непакой, раздражняцца/раздражняць, злавацца/злаваць’, заснаванае на назіранні за эмацыянальна ўзрушаным чалавекам, які раптам чырванее ад прыліву крыві, вызваннага эмоцыямі, параўн. бел. наліва́цца крывёю ’моцна злавацца’ (Борысь, Czak. stud., 16–18).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
раўнава́ць 1, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак.
1. што. Рабіць роўным, гладкім, прамым; выраўноўваць. Некалькі чалавек ачышчалі месца пад забудову — секлі кусты і раўнавалі грунт. Чорны. Хлопцы лёталі на веласіпедах, ганялі футбол, а я сядзеў і раўнаваў іржавыя цвікі ды складаў дошкі. Савіцкі.
2. каго-што. Лічыць роўным, аднолькавым у якіх‑н. адносінах. Пры ацэнцы ведаў нельга ўсіх раўнаваць.
раўнава́ць 2, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак., каго і без дап.
Адчуваць, выказваць рэўнасць. Сцяпан успомніў, як у восьмым класе закахаўся ў Кацю Васільчыкаву, жвавую, тоненькую дзяўчынку са светлымі косамі, і як смешна раўнаваў яе да свайго школьнага сябра Уладзіка, разважлівага і не па гадах сталага хлопца. М. Стральцоў. Ганне ўспомнілася, як хмурна глядзеў Васіль на яе зімою.. Як раўнаваў, дзівак, да Карча! Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сумнява́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Адчуваць сумненне, няўпэўненасць у сапраўднасці чаго‑н.; няцвёрда верыць у што‑н. Ніхто не сумняваўся, што [Рыта] атрымае дыплом з адзнакай. Васілевіч. — Рой! — аж ускрыкнуў Міхалка на ўвесь голас. Тое, што гэта быў рой, ён цяпер не сумняваўся. Якімовіч. // у кім. Не быць упэўненым у кім‑н., не цалкам давяраць каму‑н. Сапраўды, як я мог сумнявацца ў .. [Марозе]. Быкаў.
2. Перажываць цяжкасці, хваляванні, вырашаючы якое‑н. пытанне. Настаўнік вучыць дзяцей уважліва адносіцца да пісьма, правяраць напісанне і ўсякі час зварачацца за растлумачэннем да настаўніка, калі ім сустрэнецца слова, у правільным напісанні якога яны будуць сумнявацца. Самцэвіч.
•••
Не сумнявайся (сумнявайцеся) — будзь(це) спакойны, не хвалюйся (хвалюйцеся). [Янка:] — Нумар гэты. І дом напэўна гэты. Я то ведаю, не сумнявайцеся!.. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
erbáuen
I
vt будава́ць, адбудо́ўваць
II
1.
vt прыно́сіць задавальне́нне [ра́дасць]
erbáut sein von (D) — быць у захапле́нні
2.
(sich)
1) (an D) адчува́ць задавальне́нне [ра́дасць] (ад чаго-н.)
2) узно́сіцца душо́й, атры́мліваць духо́ўную асало́ду
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
niechęć
niechę|ć
ж.
1. нежаданне;
~ć do pracy — нежаданне працаваць;
~ć do jedzenia — адсутнасць апетыту;
z ~cią — неахвотна;
2. антыпатыя;
powziąć — (do kogo)
~ć — адчуваць (да каго) антыпатыю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)