стро́ить​I несов.

1. (сооружать — здания, мосты, каналы, памятники и т. д., производить — машины, станки, приборы) будава́ць;

2. (изготовлять мелкие предметы, мастерить) вырабля́ць, стро́іць, рабі́ць;

3. (организовывать, создавать) стро́іць, ствара́ць;

4. (основывать — планы, мечты, надежды, предположения) стро́іць, грунтава́ць;

5. (чертить, конструировать, создавать в уме) стро́іць;

◊

стро́ить из себя́ (кого) стро́іць з сябе́ (каго);

стро́ить дурака́ (из кого-л.) стро́іць ду́рня (з каго-небудзь);

стро́ить гла́зки стро́іць во́чкі;

стро́ить ро́жу крыві́ць мо́рду;

стро́ить грима́сы стро́іць грыма́сы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Vórwurf

m -(e)s, -würfe

1) папро́к, дако́р

j-m Vórwürfe wégen etw. (G) máchen — папрака́ць каго́-н. у чым-н.

Vórwürfe an den Kopf wérfen* — гру́ба папрака́ць, рабі́ць папро́кі

2) сюжэ́т

ein Film, der die Befréiung des Lándes zum ~ hat — фільм аб вызвале́нні краі́ны

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wéh, wéhe

1.

a хво́ры; балю́чы (пра пачуцці)

ich hábe éinen ~en Fínger — у мяне́ балі́ць па́лец

2.

adv балю́ча

~ tun* — прычыня́ць боль; рабі́ць балю́ча

mir tut der Kopf ~ — у мяне́ балі́ць галава́

3.int

o ~! — ах!

über j-n ~ rúfen* — галасі́ць над [па] кім-н.

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wéiter

(comp ад weit)

1.

a (ужываецца толькі ў поўных формах) дале́йшы

2.adv дале́й, бо́лей

was [wer] ~? — што [хто] дале́й [яшчэ́]?

was soll ~ damít geschéhen? — што нам дале́й з гэты́м рабі́ць?

und so ~ — і так дале́й

óhne Wéiteres — про́ста, безагаво́рачна

bis auf Wéiteres — надале́й [у дале́йшым] да асо́бых распараджэ́нняў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

überschreiben

I überschreiben

* vt

1) піса́ць (паўзверх чаго-н.)

2) перапі́сваць (у другую кнігу, на другі лік)

I überschréiben

*

1) рабі́ць по́дпіс

(на чым-н.); падпі́сваць (што-н.), дава́ць загало́вак (чаму-н.)

2) (j-m) перапі́сваць (маёмасць на чыё-н. імя)

3) перадава́ць (заказ)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

áufräumen

1.

vt

1) прыбіра́ць; рабі́ць пара́дак

2) устараня́ць, знішча́ць, распрада́ць тава́р, ліквідава́ць

2.

vi (mit D)

1) пако́нчыць (з чым-н., з кім-н.), пакла́сці кане́ц (чаму-н.)

2) спусташа́ць; лютава́ць

3) расхо́даваць (запасы)

4) (in D, unter D) право́дзіць чы́стку (апарата і г.д.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Náchteil

m -(e)s, -e

1) стра́та, шко́да, нявы́гада

kéinen ~ von etw. (D) háben — не прайгра́ць на чым-н.

j-m zum ~ geréichen — рабі́ць каму́-н. шко́ду, быць у шко́ду каму́-н.

zum ~ áusschlagen* — абярну́цца шко́дай

im ~ sein — пацярпе́ць стра́ту

2) недахо́п, хі́ба, дэфе́кт

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ánsprechen

*

1.

vt

1) звярта́цца (да каго-н.), пачына́ць размо́ву, загаво́рваць (з кім-н.)

2) (um A) прасі́ць (чаго-н.)

3) падаба́цца

das spricht ihn nicht an — гэ́та яму́ не падаба́ецца

2.

vi:

bei j-m ~ — наве́дваць каго́-н.

bei éinem Mädchen ~ — рабі́ць прапано́ву дзяўчы́не

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Агу́льны, агулам ’супольна’, агул ’гурт’ (Нас., Др.-Падб.), ’круг’ (Яруш.), ст.-бел. огуломъ (1579) (Нас. гіст.), укр. вогул ’талака’, огулом ’агулам’, рус. огул, огулом, польск. ogół, ogółem, ст.-польск. oguł. Нельга разглядаць польскія словы як крыніцу ўсходнеславянскіх, паколькі ó < u (Развадоўскі, Wybór, 1, 300). Няма таксама іншых аргументаў у карысць запазычання насуперак Фартунатаву, BB, 6, 218 і Ягічу, AfslPh, 17, 292. Фартунатаў звязвае з разглядаемай групай слоў ц.-слав. глота ’натоўп’ (< gъlota, параўн. балг. глота ’чарада, натоўп’, серб.-харв. гло̏та ’сям’я, галота’, славен. gtota ’мноства’) і ст.-інд. gaṇáḥ ’натоўп’ і голы (праз такія формы, як чэш. zhola ’поўнасцю’). Не выключана, аднак, сувязь агул з прасл. gъlota (< gъl‑ota). Больш верагодным здаецца агул да гуляць (гл.) (Бернекер, 1, 361). Сумненне тут выключна семантычнага характару. Наступная семантычная паралель, магчыма, пацвярджае сутнасць гэтага супастаўлення. Прасл. kolo ’кола’ мае па розных дыялектах наступныя найбольш пашыраныя значэнні: ’круг, гурт, грамада, танец’, ст.-грэч. κύκλος мае тыя ж значэнні. Так, бел. агул ’круг, гурт’ можна генетычна звязаць з бел. гуляць ’іграць, танцаваць (штосьці рабіць калектыўна)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Баразна́ (адносна семантыкі гл. Яшкін.). Рус. борозда́ (дыял. зах. борозна́), укр. борозна́ (дыял. зах. борозда́), польск. brózda, чэш. brázda, в.-луж. brózda, н.-луж. brozda, ст.-слав. бразда, балг. бразда́ (дыял. бразна́, брезна́, гл. БЕР, 1, 73), серб.-харв. бра́зда, славен. brázda. Прасл. borzda (суф. ‑zda, параўн. Слаўскі, 1, 45); тып *borzna другасны, вытворны ад *borzda (гл. Рудніцкі, 175). Аснова *bor‑ тая ж, што і ў *bor‑na (гл. барана́). Параўноўваюць з ст.-інд. bhr̥ṣṭíṣ ’вастрыё, зубец, край’, ірл. barr ’верхавіна’, ст.-в.-ням. burst ’шчаціна’ (гл. Бернекер, 75; Фасмер, 1, 196); далей з лац. forāre і г. д. Корань *bor‑ (і.-е. *bhor‑) у спецыяльным тэрміналагічным значэнні ’рабіць барозны і да т. п.’ толькі ў слав. мовах і ў грэч. (Машынскі, Pierw., 74). Параўн. грэч. φαρᾶν ’араць’, φάρος ’саха’. Няпэўнымі з’яўляюцца версіі: Махэк₂, 65 (роднаснасць з літ. bir̃žis, лат. birze ’баразна і г. д.’; слав. borz‑ (< *bhorg̑‑) пад уплывам gręda зрабілася *borzda); Голуб-Копечны, 76 (*borzda < *bord‑da, роднаснае з ст.-в.-ням. bart ’край’); Атупшчыкоў, ЭИРЯ, IV, 87–96 (< *borg̑(i)da, да лац. frangere ’ламаць, разбіваць’ і г. д.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)