каска́д, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Вадаспад з уступамі.
2. перан.; чаго. Вялікае мноства, багацце, імклівы паток чаго‑н. Каскад слоў. □ Яшчэ момант — і высокі голас Мар’яны .. па-салаўінаму рассыпаўся каскадам трэляў, нібы срэбраны званочак, зазвінеў пад самай столлю. Стаховіч. Узнімаючы каскады ружовых пырскаў, з шумам падалі ў раку падмытыя дрэвы. Хомчанка.
3. У цыркавым мастацтве — прыём падзення з каня.
4. У тэхніцы — звязаныя між сабой крыніцы энергіі, рухавікі, машыны.
•••
Каскад гідраэлектрастанцый — група гідраэлектрастанцый, размешчаных па цячэнню ракі на адлегласці адна ад адной і звязаных між сабой агульным водагаспадарчым рэжымам.
[Фр. cascade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
буксі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак., што.
Цягнуць за сабой на буксіры (у 1 знач.) судна, аўтамашыну і пад. «МАЗамі» лес падавалі .. да прыстаняў, а ўжо адтуль што буксіравалі на Гомель, а што на беразе штабелявалі да веснавога сплаву. Карамазаў.
[Ад гал. boegseren.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мнагазна́чны, ‑ая, ‑ае.
1. У матэматыцы — які складаецца з многіх лічбавых знакаў. Мнагазначны лік.
2. У мовазнаўстве — які мае некалькі значэнняў. Мнагазначнае слова.
3. Які нібы скрывае за сабой што‑н. важнае, намякае на што‑н. важнае. Мнагазначная ўсмешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напаўго́ласа, прысл.
Не моцна, не гучна, не на поўны голас. Пець напаўголаса. □ Васіль захадзіў па пакоі ўзад і ўперад, дэкламуючы верш напаўголаса. Дуброўскі. Заранік і Наташа схіліліся над столікам і, разглядаючы альбом са здымкамі, гаварылі паміж сабой напаўголаса. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
небяспе́чна,
1. Прысл. да небяспечны.
2. у знач. вык. Звязана з небяспекай; цягне за сабой якую‑н. небяспеку. Хадзіць тут у такую ноч небяспечна. Галавач. Бегчы далей, відаць па ўсім, было небяспечна, — можна з галавою праваліцца ў багну. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пле́шына, ‑ы, ж.
Тое, што і плех. І толькі там, дзе лугу плешына, рачулкі вузенькую ніць сабой, як кнігаўка, алешына ад сонца хоча засланіць. В. Макарэвіч. Ля самых ног Каваля ляжалі чорныя глыбы дыябазаў з сівымі плешынамі шэрані. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шту́цэр, ‑а, м.
1. Старажытная ваенная стрэльба з вінтавымі нарэзамі ў ствале. // Паляўнічая наразная стрэльба вялікага калібру.
2. Спец. Невялікі патрубак з вонкавай разьбой, які служыць для злучэння труб паміж сабой, для далучэння іх да рэзервуараў, пасудзін і пад.
[Ням. Stutzer.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць; зак.
1. каго-што. Знесці адкуль-н. усё, многае або знесці ў адно месца ўсіх, многіх ці адно, многае.
П. бульбоўнік з агарода.
П. параненых у санітарную машыну.
2. што. Спусціць уніз усё, многае.
П. сена з вышак.
3. што. Сарваўшы, разбурыўшы, знесці з месца ўсё, многае.
П. масты.
4. што. Пайшоўшы, узяць з сабой усё, многае.
П. чужыя рэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
напаўзці́, -паўзу́, -паўзе́ш, -паўзе́; -паўзём, -паўзяце́, -паўзу́ць; напо́ўз, -паўзла́, -паўзло́; -паўзі́; зак.
1. на каго-што. Паўзучы, наткнуцца на што-н.
Н. на камень.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыпаўзці, запаўзці куды-н. у вялікай колькасці.
Напаўзло мурашак у хату.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Насунуцца, засланяючы сабой што-н.
Напаўзлі хмары з поўначы.
Шапка напаўзла на вочы.
|| незак. напаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.
1. каго. Аб’ядноўваць шлюбам па царкоўным абрадзе.
В. маладых.
2. перан., што. Завяршаць сабой, знаходзячыся зверху чаго-н.
Вежу вянчала рубінавая зорка.
|| зак. павянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 1 знач.), звянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 1 знач.) і увянча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны (да 2 знач.).
|| наз. вянча́нне, -я, н. (да 1 знач.).
|| прым. вянча́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)