берг-кале́гія

(ад ням. Berg = гара + калегія)

орган кіравання горнай справай у Расіі ў 18 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

кандуі́т

(фр. conduite = паводзіны)

журнал для запісаў звестак аб паводзінах вучняў у навучальных установах царскай Расіі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

шпіцру́тэн

(ням. Spitznite)

гібкі прут, якім даўней паганялі каня, а ў царскай Расіі білі салдат, злачынцаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

асэ́сар, ‑а, м.

1. Гіст. У Старажытным Рыме, у сярэдневяковай Еўропе, у дарэвалюцыйнай Расіі і ў некаторых буржуазных дзяржавах — судовая службовая асоба, засядацель. [Няміра:] — Гэтулькі знайшлося асэсараў, як толькі паны прыйшлі, што кожнаму мы ўсёй вёскаю вінаватыя то таго, то гэтага, то за гэтае, то за тое асталіся. Чорны.

2. Разм. іран. Важны, уплывовы чалавек. [Павал:] — Ён [поп] думае, калі дачку аддаў за армейскага камандзіра, дык ужо вельмі вялікі асэсар. Чорны.

•••

Калежскі асэсар — грамадзянскі чын восьмага класа дарэвалюцыйнай Расіі.

[Лац. assessor.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

капі́тул, ‑а, м.

1. Калегія духоўных асоб пры епіскапе ў каталіцкай і англіканскай царкве.

2. Сход членаў рыцарскага ці манаскага ордэна; кіруючы орган ордэна.

3. У дарэвалюцыйнай Расіі — установа, якая займалася ўзнагароджваннем ордэнамі.

[Лац. capitulum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адміралце́йства, ‑а, н.

1. У царскай Расіі і ў Англіі — міністэрства ваенна-марскога флоту; марское ведамства.

2. Уст. Раён порта, дзе размешчаны верфі, майстэрні і склады для пабудовы, рамонту і абсталявання ваенных караблёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сталы́піншчына, ‑ы, ж.

Перыяд дваранска-прыгонніцкай рэакцыі ў Расіі пасля рэвалюцыі 1905 г., які ахарактарызаваўся ўмацаваннем кулацтва і падаўленнем рэвалюцыйных сіл. Яшчэ ў гады сталыпіншчыны Рыгораў бацька Салвесь выселіўся на невялічкі хутар. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фальсіфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.

Падрабіць (падрабляць), сказаць (скажаць) з мэтай выдаць за сапраўднае. Вядома, што рэакцыянеры — ахавальнікі самадзяржаўнага ладу ў Расіі і буржуазныя нацыяналісты фальсіфікавалі паэзію Тараса Шаўчэнкі. Палітыка.

[Ням. falsifizieren ад лац. falsifico — падробліваю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

магістрату́ра, ‑ы, ж.

1. У некаторых заходнееўрапейскіх краінах і ў дарэвалюцыйнай Расіі — судовае ведамства. // зб. Асобы, якія займаюць судовыя пасады.

2. зб. Гіст. Вышэйшыя дзяржаўным пасады ў Старажытным Рыме. // Асобы, якія займалі гэтыя пасады.

[Н.-лац. magistratura ад лац. magistratus — саноўнік, начальнік.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ад’ю́нкт, ‑а, М ‑кце, м.

1. У СССР — аспірант вышэйшых навучальных ваенных устаноў.

2. У Заходняй Еўропе і ў дарэвалюцыйнай Расіі — малодшая навуковая пасада, памочнік прафесара, акадэміка, а таксама асоба, якая займае гэту пасаду.

[Ад лац. adjunctus — прылічаны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)