поря́дком нареч., разг.

1. (весьма) ве́льмі (изрядно) даво́лі-такі, до́бра-такі;

мне э́то поря́дком надое́ло мне гэ́та даво́лі-такі (до́бра-такі) надаку́чыла;

2. (как следует) як трэ́ба, як ма́е быць;

он ничего́ поря́дком не сде́лал ён нічо́га як трэ́ба (як ма́е быць) не зрабі́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ужа́сно

1. нареч. (скверно) разг. стра́шна, жахлі́ва;

он ужа́сно вы́глядит ён стра́шна (жахлі́ва) выгляда́е;

2. нареч. (очень, крайне) разг. стра́шна, страшэ́нна;

я ужа́сно рад вас ви́деть я стра́шна (страшэ́нна) рад вас ба́чыць;

3. безл., в знач. сказ. жахлі́ва; (страшно) стра́шна;

э́то ужа́сно! гэ́та жахлі́ва (стра́шна)!;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

яви́ться сов.

1. (появиться) з’яві́цца; (прибыть) прыбы́ць; (приехать) прые́хаць; (прийти) прыйсці́;

2. (возникнуть) з’яві́цца, узні́кнуць;

яви́лась но́вая мысль з’яві́лася (узні́кла) но́вая ду́мка;

3. (оказаться) з’яві́цца;

э́то яви́лось неожи́данностью для всех гэ́та з’яві́лася нечака́насцю для ўсіх;

4. (случиться, представиться) тра́піцца;

е́сли я́вится возмо́жность… калі́ тра́піцца магчы́масць…

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

для предлог с род. для (каго, чаго);

он мно́го сде́лал для нау́ки ён шмат зрабі́ў для наву́кі;

непроница́емый для воды́ непраніка́льны для вады́;

кни́га для дете́й кні́га для дзяце́й;

для ма́стера э́то де́ло просто́е для ма́йстра гэ́та спра́ва про́стая;

для своего́ вре́мени э́то бы́ло достиже́нием для свайго́ ча́су гэ́та было́ дасягне́ннем; кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач.: ради, по случаю, с целью чего-л.) дзе́ля (каго, чаго);

я э́то сде́лаю то́лько для вас я гэ́та зраблю́ то́лькі дзе́ля вас;

всё для побе́ды усё дзе́ля (для) перамо́гі;

угости́ть для пра́здника пачастава́ць дзе́ля свя́та; б) (для указания на назначение предмета) для (каго, чаго), на (што), пад (што), да (чаго);

ваго́н для куря́щих ваго́н для курцо́ў;

мешо́к для карто́феля мяшо́к на бу́льбу (для бу́льбы);

ка́дка для капу́сты каду́шка пад (на) капу́сту (для капу́сты);

прибо́р для бритья́ прыбо́р для гале́ння (брыцця́); в) (при таких возможностях, как у кого-, чего-л.) для (каго, чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;

для него́ э́то непоси́льно для яго́ гэ́та не пад сі́лу, яму́ гэ́та не пад сі́лу; г) (принимая во внимание свойство кого-, чего-л., в условиях чего-л.) для (чаго), на (што);

для свои́х лет он о́чень ра́звит для сваі́х гадо́ў (на свае́ гады́) ён ве́льмі разві́ты;

для чего́? нашто́?, наво́шта?, для чаго́?;

для того́, что́бы для таго́, каб;

не́ для чего няма́ чаго́, няма́ дзе́ля чаго́;

для ви́да для ві́ду, для вы́гляду.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мацу́нак, ‑нку, м.

Разм.

1. Уласцівасць моцнага; моц, трываласць. Гэта ж квас, як вада. У ім жа мацунку ўсяго, можа, адзін градус, — заспакоіў Косцік. Сабаленка. Дваццаць пяць год не кранулі перабродаўскіх будынкаў .. Яшчэ і да самай Айчыннай вайны яны захавалі свой мацунак і свежы колер гладка вычасанага бярвення. Чорны. Ядранымі зорнымі начамі набіраў мацунак мароз. Марціновіч.

2. Тое, чым можна падмацавацца, чаго можна пад’есці. Хлеб чорны, хлеб жытні, — Мацунак здаровы. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

на́вык, ‑у, м.

Уменне, якое склалася ў выніку вопыту, практыкаванняў. Працоўны навык. □ Аказалася на практыцы, што, акрамя сілы, рабочаму чалавеку трэба мець і адпаведную адукацыю, навык у рабоце... Ваданосаў. Па ўсім відаць было, што ў.. [следчага] яшчэ невялікі навык корпацца ў чужых рэчах. Машара. // толькі мн. (на́выкі, ‑аў). Практычныя веды ў якой‑н. галіне. Грамадзянская абарона — гэта цэлы комплекс спецыяльных ведаў, навыкаў, спосабаў, валоданне якімі можа памагчы пазбегнуць вялікіх чалавечых ахвяр. «ЛіМ».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падняво́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Залежны, падначалены; прыгнечаны. [Маці] вяла.. [Яна] за руку ў царкву і там вучыла кланяцца багам, вучыла быць паднявольным. Пестрак. Там продкі паднявольнай талакой На берагах адбудавалі горад. Хведаровіч.

2. Які адбываецца не па сваёй волі, прымусовы. Дакастрычніцкая творчасць Янкі Купалы — гэта бадай поўны звод паэтычных звестак аб паднявольным жыцці беларускага селяніна. Лужанін. Бярэзінская водная сістэма была створана паднявольнай працай беларускіх прыгонных сялян у 1798–1805 гадах. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыню́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Прывыкнуць да якога‑н. паху. Ад смуроду нельга было прадыхнуць, нягледзячы на сцюдзёную пару. Гэта варылі касцяную муку.. А людзі ўжо прынюхаліся, пахла ім талеркаю смачнага супу. Гарэцкі.

2. Старанна, уважліва панюхаць, імкнучыся распазнаць які‑н. пах. Пахла смажанай цыбуляй, гарачым салам і, калі добра прынюхацца, нават і рыбай. Брыль. — Прынюхайся. Ты нічога не чуеш? — запытаўся ў Васіля, які вадзіў коней. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пару́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.

Паклапаціцца, панепакоіцца аб кім‑, чым‑н. Ды трэба ж было парупіцца, каб газета выйшла добрая, каб моцна і трапна біла яна стары быт, ды прыдумаць ёй і адпаведнае імя. Колас. Ля студні намерзла высока і подступу каню не было. — Ніхто і не парупіцца, каб абсячы. Чорны. Каторы год як не бачыла брата, а гэта зайшоў па дарозе, дык нават падвезці не парупілася. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

па-ро́знаму, прысл.

Неаднолькава, розна. У залежнасці ад настрою бацька па-рознаму рэагаваў на тыя скаргі. Паслядовіч. — Смешны ты, Мацвей. Па-рознаму можна хацець. Калі я хачу, то я, не адкладваючы надоўга, пачынаю гэта рабіць. А тваё хаценне і астанецца хаценнем, бо ты не робіш тое, што ты хочаш. Лобан. Мой час па-рознаму бяжыць: То з гулам, як вясновы гром, То ціхенька, нібы ручай, То скокам-бокам, нібы ліст. Лось.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)