акрамя́, прыназ. з Р.
1. Апрача, за выключэннем каго‑, чаго‑н., не лічачы каго‑, чаго‑н. У пакоі нікога не было, акрамя старой. Самуйлёнак. Ёсць пахвалы, якія для разумнага чалавека горш за разгром, бо ён адчувае, што аб яго працы больш нічога нельга сказаць, акрамя агульных слоў — «добра», «варта ўвагі», «крок наперад», «уклад у навуку, літаратуру». Шамякін.
2. Больш каго‑, чаго‑н., у дадатак да каго‑, чаго‑н. Акрамя «зайцавага хлеба» ў бацькавай скрынцы бывае шмат якіх цікавых рэчаў. Лынькоў.
•••
Акрамя таго (у знач. пабочн.) — да таго ж. Акрамя таго, .. [вучням] хацелася адчуваць сябе незалежнымі і сталымі, і яны не заўважылі, як зноў ператварыліся ў свавольных і смяшлівых дзяцей. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mdłość
mdłoś|ć
ж.
1. моташнасць, млоснасць;
mieć ~ci — адчуваць сябе моташна; ванітаваць;
wywołać ~ci — выклікаць агіду (гідасць, моташнасць, ваніты, прыкрасць);
2. цьмянасць; шэрасць; нуднасць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
cholernie
1. вельмі; надзвычай;
cholernie zmęczony — вельмі (страшна) стомлены;
cholernie zdolny — надзвычай здольны;
2. разм. кепска; блага; паскудна;
czuć się cholernie — кепска (паскудна) сябе адчуваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
crawl
[krɔl]
1.
v.i.
1) по́ўзаць, паўзьці́
2) Figur. цягну́цца, паво́льна ру́хацца
The traffic crawled — Аўты ледзь паўзьлі́
3) кішэ́ць (ад мура́шак)
4) адчува́ць мура́шак па сьпіне́; чуць дры́жыкі ад стра́ху
5) паўзьці́ (пра расьлі́ны)
2.
n.
1) по́ўзаньне n.
2) стыль ху́ткага пла́ваньня, кроль -ю m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Skrúpel
m -s, - сумне́нне; паку́ты сумле́ння
es kámen ihm ~ — яго́ ахапі́ла сумне́нне
sich (D) über etw.(A) ~ máchen — адчува́ць му́кі [дако́ры, згрызо́ты] сумле́ння
das macht ihm kéine ~ — гэ́та яго́ не турбу́е
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ры́ба, -ы, мн. -ы, рыб, ж.
1. Вадзяная пазваночная жывёліна з канечнасцямі ў выглядзе плаўнікоў, якая дыхае жабрамі.
Касцявыя рыбы.
Драпежная р.
Рачная, марская р.
Біцца як р. аб лёд (пакутліва шукаць выйсце з цяжкага становішча; разм.). Адчуваць сябе дзе-н. як р. ў вадзе (натуральна, проста, добра; разм.). У каламутнай вадзе рыбу лавіць (перан.: мець выгаду, карыстаючыся няяснасцю абставін; разм., неадабр.).
2. Частка тушы (тушкі) такой жывёліны, якая ўжыв. ў ежу.
Смажаная, вэнджаная, салёная р.
Р. пад марынадам.
|| памянш. ры́бка, -і, ДМ -бцы, мн. -і, -бак, ж. (ласкавы зварот да жанчыны, дзіцяці; разм.).
|| прым. ры́бны, -ая, -ае і ры́бін, -а (да 1 знач.).
Рыбная лоўля.
Рыбная прамысловасць.
Рыбныя катлеты.
Рыбны дзень (у які гатуюцца рыбныя, а не мясныя стравы). Рыбіна луска.
Рыбін тлушч (вадкі тлушч з печані трасковых рыб).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Віда́ць ’можна бачыць, разглядзець’; ’можна зразумець’; ’быць відавочным, вынікаць’; ’як здаецца, мабыць, напэўна’ (КТС, БРС, Гарэц., Шат., Нас.; КЭС, лаг.; Бяльк., Касп.). Укр. видати ’бачыць’, рус. видать ’тс’; ’відаць, можна бачыць’; ’відавочна’, ст.-рус. видати ’бачыць’; ’заўважаць’; ’быць прынятым кім-небудзь’; ’адчуваць, пераносіць, перажываць’; ’мець’; ’можна бачыць’, польск. widać ’(можна) бачыць, відаць’; ’відавочна’, nie widał ’не павінен’, nie widałem ’мне гэта не хочацца, я нават не думаю пра гэта’, чэш. vidati, славац. vídať ’бачыць (час ад часу, часта) каго-небудзь’; ’уяўляць сабе, мець уяўленне’; ’назіраць’; ’звяртаць увагу на што-небудзь’; ’можна бачыць’; ’мець жаданне бачыць каго-небудзь’; ’відавочна’, серб.-харв. ви́дати ’вылечваць, лячыць раны знахарствам’, ви́ђати ’бачыць, сустракаць (часта)’, макед. вида ’лячыць’. Прасл. víd‑ati ўтворана пры дапамозе ітэратыўнага суфікса ‑a‑ti ад vid‑ěti. Да відзець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тушава́цца 1 ‘стамляцца, задыхацца’: я буду тушавацца, бо трэба спяшыць (глыб., Рэг. сл. Віц.), сюды ж, відаць, тушы́цца ‘харчавацца вельмі дрэнна’, тушы́ць ‘карміць зусім дрэнна’ (Юрч. СНЛ), тушава́ць ‘кватараваць, быць на харчаванні’ (сен., Рэг. сл. Віц.), тушыва́цца ‘хвалявацца’, тушыва́ць ‘хваляваць, непакоіць’ (Яўс.). Няясна. Зыходзячы са значэння ‘задыхацца’, можна суаднесці з тхаць ‘дыхаць’, тушы́ць ‘гасіць, заглушаць’ (гл.), параўн. рус. дыял. туши́ть ‘сціскаць, ускладняючы дыханне’ (СРНГ), што належаць да дзеясловаў, якія адрозніваюцца ў колькасных адносінах паводле каранёвага вакалізму: прасл. *tušiti, *tъxnǫti, гл. Цемчын, Baltistica, 22, 2, 34.
Тушава́цца 2 ‘саромецца, бянтэжыцца’ (ТСБМ). Запазычана літаратурным шляхам з рус. тушева́ться ‘тс’, больш звычайнага ў форме стушева́ться ‘збянтэжыцца’. Паводле КЭСРЯ (456), утворана ад тушевать ‘накладваць цені’ ў выніку даволі складанага пераносу значэння ‘рабіць менш прыметным’ → ‘адчуваць няёмкасць’. Арол (4, 123) адсылае непасрэдна да туш гл. туш 2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́лад м
1. Húnger m -s, -;
адчува́ць го́лад Húnger háben;
паміра́ць з го́ладу verhúngern vi (s), vor Húnger stérben*;
мары́ць го́ладам перан áushungern [húngern] lássen*;
2. (недахоп) Mángel m -s (чаго-н an D);
грашо́вы го́лад Géldmangel m;
тава́рны го́лад Wárenhunger m -s;
◊ го́лад не дзя́дзіна, з’ясі́ і кра́дзена Húnger tut weh
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ме́цца
1. (быць у наяўнасці) háben* vt, besítzen* vt;
2. (адчуваць сябе) sich fühlen;
як ма́ешся? wie geht es dir?
3.:
ма́ецца es gibt, es bestéht, es ist vorhánden;
ма́ецца магчы́масць es bésteht die Möglichkeit, es gibt éine Möglichkeit;
ма́юцца ўсе падста́вы wir háben állen Grund;
ма́ецца на ўва́зе … geméint ist…
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)