Мурга́ць ’міргаць’ (Жд. 1), рус. пск., цвяр. му́ргать ’тс’ можна разглядаць як балтызмы (параўн. літ. murgai, лат. mùrgi ’мроі’, літ. murgsóti ’сядзець зажмурыўшыся’), якія, аднак, утвараліся побач з бел. мі́ргаць, марга́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мусульма́нін ’магаметанін’ (ТСБМ), ст.-бел. мусулманинъ ’тс’ (XVI ст.), якое з татар. musulman, асм.-тур. musulman, тур. musliman, перс. musulmân < араб. muslim ’тс’ (Міклашыч, 205; Фасмер, 3, 17; Булыка, Лекс. запазыч., 176).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Мыце́чка, лін. мытечка ’вязка сушаных уюноў’ (Сл. Брэс.). Да вітка (гл.) ’прут, дубец’. Параўн. серб.-харв. витка ’прут для пляцення кошыкаў’, ст.-бел. вить, виць ’лаза, скрутак шнуроў’. Роднасныя да віць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Няво́шта (нево́што) ’нічога, жыве абы-як’ (Нас.), сюды ж таксама няўвошта («Энеіда навыварат»). З не + ва (ўва) ‑што, параўн. ст.-бел. ни в што ’у нішто’ і нівошта ’нічога’: Яму нівошта! (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паборнік ’заўзяты прыхільнік, абаронца каго-, чаго-н.’ (ТСБМ). Рус. побо́рник, ст.-рус. побо́рник (XII ст.), серб.-харв. побо́рник ’тс’. Да бароцца (гл.). У бел. мове можа быць новым кніжным запазычаннем з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паве́т ’адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў дарэвалюцыйнай Расіі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Касп.). Ст.-бел. поветъ, повятъ (1507 г.) з польск. powiat (Булыка, Запазыч., 247), Польск. слова звязана з вітаць (гл.) (Фасмер, 3, 293).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падазрава́ць ’лічыць вінаватым у якіх-н. дрэнных, недазволеных учынках; думаць, дагадвацца’ (ТСБМ). Новае кніжнае запазычанне з рус. подозревать, якое ад прасл. zьrěti ’глядзець, бачыць’. Бел. м. дзеяслоў zъreti і яго вытворныя неўласцівыя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́сак ’жулік’ (Касп.). У выніку пераносу значэння з польск. pasek (gra w pasek) ’азартная гульня з рэмнем’. Да пас 1 (гл.). Параўн. аналагічнае развіццё ў бел. і чэш. мовах, дзе pásek ’стыляга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пашто́ ’нашто’ (Касп.; ашм., Сл. ПЗБ; браг., Шатал.). Рус. паўн., сіб. пошто́ ’тс’. Бел. лексема можа быць не толькі запазычаннем з рус. мовы, але і калькай з польск. po co ’тс’, ’чаму’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перабілі́ндаваць (неадабр.) ’перагаварыць аб усім’ (воран., Сцяшк. Сл.). Відаць, балтызм. Параўн. літ. bylà ’размова’, ’маўленне’. Магчыма, гэта кантамінаванае ўтварэнне ад bylà і bìldinti ’грукатаць, грукаць’, параўн. рус. натрепа́ться ’нагаварыцца’, бел. наля́скаць (языком).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)