ВІТЭ́ЛА, Вітэлій (Witelo, Vittelio) Эразм (каля 1230, каля г. Вроцлаў, Польшча — каля 1280), польскі прыродазнавец і філосаф. Вучыўся ў Парыжы і Падуі. Філасофію трактаваў як своеасаблівую навуку аб прыродзе, яго навук. дзейнасць звязана з развіццём эмпірычнага прыродазнаўства, пачатак якому дала оксфардская школа. Аўтар вядомага ў сярэднія вякі трактата па оптыцы «Перспектыва» (1270—73), тройчы выдадзенага ў Нюрнбергу (1535, 1551, 1572). У гэтым творы выкладаюцца элементы геам. оптыкі, вядомыя Эўкліду, Пталамею і Альхазену, а таксама прыводзіцца закон абарачальнасці прамянёў пры пераламленні святла, даказваецца, што парабалічныя люстэркі маюць адзін фокус, разглядаюцца будова вока і ўласцівасці зроку, тлумачыцца прырода вясёлкі на аснове пераламлення святла ў вадзяных кроплях.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
прыжму́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
Зморшчыўшы, сціснуўшы павекі, прыкрыць, прыплюшчыць (вочы, вока). Прыжмурыўшы вока, Міколка ўглядаецца ў далёкую грушу.Лынькоў.— Выбачайце, што патурбавала, — прыжмурыла вочы ад электрычнага святла Кацярына.Пальчэўскі.Дзед прыжмурыў вочы, і скупая ўсмешка прабегла па яго твары.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыма́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Трымацца некаторы час. Распытаўся доктар, што і як, патрымаўся за ручку ў малога.Крапіва.Ганна падхапіла Дзяніску і пабегла ў напрамку страляніны. «Патрымайцеся, родныя, патрымайцеся», — шаптала яна.Шамякін.Сноп святла патрымаўся некалькі хвілін на гумне і згас.Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свячэ́нне, ‑я, н.
Станпаводледзеясл. свяціцца (у 1 знач.); выпраменьванне святла. Свячэнне фосфару./уперан.ужыв.Нібы глыбіннае свячэнне, Душы маўклівае агонь. Усё зямное азначэнне — Твая сяброўская далонь.Вярба.Бачу — Кветкі бярэ І пляце, Спалучае Сінь фіялак І лотаці жоўтай свячэнне...Кусянкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спектр, ‑а, м.
Рознакаляровая паласа, якая атрымліваецца пры раскладанні праменя святла. Светлавы спектр. Інфрачырвоная частка спектра.//Спец. Сукупнасць каляровых ліній, што ўтвараюцца пры прапусканні выпраменьванняў распаленага цела або рэчыва праз пэўныя аптычныя прылады і залежаць ад хімічнага складу гэтага рэчыва. Спектр натрыю.
[Ад лац. spectrum — бачнае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распаўсю́джваннен. Verbréitung f -; Áusstreuung f - (чутак); Vertríeb m -(e)s (тавараў); Áusdehnung f - (уплыву);
распаўсю́джванне святла́ Líchtgeschwindigkeit f -; Líchtfortpflanzung f -;
распаўсю́джванне газе́т Zéitungsvertrieb m -(e)s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
біяо́птыка
(ад бія- + оптыка)
раздзел біялогіі, які вывучае сукупнасць з’яў, звязаных з выкарыстаннем жывымі арганізмамі святла для арыентацыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дэнсітаме́трыя
(ад лац. densitas = гушчыня, шчыльнасць + -метрыя)
раздзел сенсітаметрыі, які займаецца вымярэннем паглынання і рассейвання святла праяўленымі фотаматэрыяламі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
палярыме́трыя
(ад с.-лац. polaris = палярны + -метрыя)
даследаванне структуры, уласцівасцей і складу рэчываў з выкарыстаннем з’яў палярызацыі святла.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэфрактаме́трыя
(ад лац. refractus = пераломлены + -метрыя)
раздзел фізікі, які распрацоўвае метады вымярэння паказчыкаў пераламлення святла пры дапамозе рэфрактометра.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)