га́ма1
(фр. gamme, ад гр. gamma = трэцяя літара грэчаскага алфавіта)
1) паслядоўны рад музычных гукаў, які павышаецца або паніжаецца ў межах адной ці некалькіх актау (напр. мажорная г.);
2) перан. характар суадносін аднародных, але разнастайных па зменлівасці з’яў, якасцей (напр. г. фарбаў, г. пачуццяў).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
chain1 [tʃeɪn] n.
1. ланцу́г; ланцужо́к; pl. chains ланцугі́; ву́зы; по́вязі; кайданы́;
in chains у ланцуга́х
2. паслядо́ўнасць; су́вязь; шэ́раг, рад; ход;
a chain letter ліст/пісьмо́, у які́м адраса́та про́сяць размно́жыць яго́ і адасла́ць і́ншым лю́дзям;
the chain of events ланцу́г/шэ́раг падзе́й;
the chain of mountains го́рны ланцу́г, го́рны хрыбе́т;
chain of proof шэ́раг до́казаў
3. comput. ланцужо́к
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
pasmo
н.
1. пасма;
pasmo włosów — пасма валасоў;
pasmo lnu — пасма льну;
2. паласа; рад;
pasmo górskie — горны ланцуг;
pasmo wysokiej częstotliwości фіз. паласа высокай частаты
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
предше́ствовать несов. папярэ́днічаць; (быть перед чем) быць (перад чым); (происходить перед чем) адбыва́цца (перад чым); (случаться перед чем) здара́цца (перад чым);
э́тому вы́воду предше́ствовала серьёзная рабо́та гэ́тай высно́ве папярэ́днічала сур’ёзная рабо́та;
э́тому предше́ствовал ряд собы́тий пе́рад гэ́тым адбы́ўся (быў) рад (шэ́раг) падзе́й;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лі́нія ’вузкая палоска, уяўная рыса, якая злучае дзве кропкі паверхні’, ’граніца, край, абрыс, контур’, ’доўгі рад прадметаў або з’яў’, ’прасека ў лесе’ (ТСБМ, Сцяшк.; карэліц., З нар. сл.; в.-дзвін., брасл., Сл. паўн.-зах.), лі́ня ’прасека’ (чэрв., баранав., Сл. паўн.-зах.), лі́нія ’чыгунка’ (драг., З нар. сл.), лі́ня ’тс’ (Сцяшк.). Ст.-бел. линия, линея (XVI ст.) запазычаны са ст.-польск. linija, якое з лац. līnia, часцей linea ’льняны шнур’ < lineus ’льняны’ (Булыка, Лекс. запазыч., 40; Слаўскі, 4, 265).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
радо́к, ‑дка, м.
1. Памянш. да рад (у 1 знач.). Роўнымі радкамі маладых груш і яблынь нельга было не залюбавацца. Шахавец. Унізе цягнецца балотца з радкамі скошанае атавы. Скрыган.
2. Частка тэксту або асобныя словы, літары ці іншыя знакі, напісаныя або надрукаваныя ў адну лінію. Радок верша. □ Чытаў .. [Лабановіч] зусім механічна, нічога не разумеючы з таго, што чытае. Ён проста пераводзіў вочы з радка на радок.., а думаў пра Ядвісю. Колас. Думы і вобразы, розум і радасць заключаны ў алавяныя радкі набора. Брыль. [Верыны] вочы тужліва бегалі па радках лічбаў і раптам спыніліся. Асіпенка. // толькі мн. (радкі́, ‑оў). Напісаныя, надрукаваныя словы, фразы. [Саша] прачытала радкі, якія пераканалі, што горад, дзе служыць Пятро, не здадзены, стаіць, змагаецца. Шамякін.
3. Разм. Прабор у валасах, рад (у 6 знач.). Сівыя валасы расчэсаны на просты радок. Пестрак. Цёмна-русыя валасы акуратненька разабраны на радок і гладка прычасаны. Дуброўскі.
•••
Ламаны (ломаны) радок — вершаваны радок, у якім словы стаяць не на адной лініі.
Радок у оадок — літаральна, даслоўна (пераказаць, спісаць і пад.).
Чытаць паміж радкоў гл. чытаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
о́рдэр
(ням. Order, ад лац. ordo = рад, разрад)
1) пісьмовы загад, распараджэнне, дакумент на выдачу або атрыманне чаго-н. (напр. о. на кватэру, расходны о.);
2) від архітэктурнай кампазіцыі, якая складаецца з вертыкальных нясучых частак — падпор у выглядзе калон, слупоў або пілястраў і гарызантальных частак — антамблемента.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
иI союз і, ды;
госуда́рство рабо́чих и крестья́н дзяржа́ва рабо́чых і сяля́н;
нас тро́е — оте́ц, мать и я нас тры душы́ — ба́цька, ма́ці і (ды) я;
догна́ть и перегна́ть дагна́ць і перагна́ць;
и вы, и я, и они́ і вы, і я, і яны́;
и рад вас ви́деть, но не могу́ і рад вас ба́чыць, але́ не магу́;
я обеща́л прие́хать — и прие́хал я абяца́ў прые́хаць — і прые́хаў;
он и э́того не зна́ет ён і гэ́тага не ве́дае;
мы прости́лись, и ло́шади поскака́ли мы развіта́ліся, і ко́ні паскака́лі;
и наступи́ло утро і наста́ла ра́ніца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рай (род. ра́ю) м., прям., перен. рай;
◊ р. зямны́ — рай земно́й;
ра́да б душа́ ў р., ды грахі́ не пуска́юць — посл. рад бы в рай, да грехи́ не пуска́ют;
з мі́лым рай і ў будане́ — посл. с ми́лым рай и в шалаше́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па́ранка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм.
1. Запраўленая паранай бульбай ці мукой і завараная кіпнем сечка або мякіна на корм жывёле. [Гаспадар:] — Трэба карове паранкі ў апошні раз зрабіць,.. дык я мякіну бяру... Галавач. Гарэла газнічка, трашчаў за печчу цвыркун, пахла паранкаю і падгарэлаю бульбай. Грахоўскі.
2. Параная бульба ў лушпінах. Бацька мой служыў калісьці У пана за парабка. Век галодны, рад быў лыжцы Саладухі з паранкай. Гілевіч. Увайшлі [Галя і Васіль] у цёмныя сенцы — запахла бульбай-паранкай, нечым кіслым, але прыемным. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)