nadzór, ~oru

nadz|ór

м. [nad-zór] нагляд; кантроль;

sprawować ~ór nad kim/czym — здзяйсняць кантроль над кім/чым; кантраляваць каго/што;

pod ~orem — пад наглядам; пад кантролем;

podlegać ~orowi — быць пад наглядам;

nadzór bankowy — банкаўскі нагляд;

nadzór celny — мытны кантроль

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

utrzymywać

незак.

1. захоўваць; падтрымліваць, утрымліваць;

utrzymywać w dobrym stanie — захоўваць ў добрым стане;

utrzymywać kogo przy życiu — падтрымліваць у кім жыццё;

2. утрымліваць, мець на утрыманні;

utrzymywać rodzinę — утрымліваць (мець на утрыманні) сямю;

3. сцвярджаць;

utrzymywać że ... — сцвярджаць, што...

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Мець ’мець што-небудзь у наяўнасці’, ’валодаць кім-, чым-небудзь’, ’намервацца рабіць што-небудзь’, ’мець што-небудзь супраць’ (ТСБМ, Нас., Мал., Шат., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.), маць, ма́тэ ’мець’ (Янк. 1, ТС, Ян.; гор., Мат. Маг.; драг., КЭС), мецца ’існаваць, быць у наяўнасці’, ’даводзіцца’, ’адчуваць сябе’, ’быць багатым’, ’збірацца зрабіць што-небудзь’, мацца ’быць у стане’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Шат., Касп., Бяльк., Сцяшк., Растарг., Сл. ПЗБ, ТС; саліг., Нар. словатв.; КЭС, лаг.). Укр. мати, маю; рус. иметь, имею; ст.-рус. имѣть, имѣю; польск. mieć, mam; палаб. met, mom; н.-луж. mieś, mam, в.-луж. mieć, mam, чэш. míti, mám, славац. mať, mám, славен. iméti, imám, серб.-харв. и́мати, и́мам, чак. imiti, харв.-кайк. imeti, макед. има, балг. и́мам, ст.-слав. имѣти, имамь. Прасл. jьměti, jьmamь, якое з прасл. jьmǫ, (j)ęti (параўн. ст.-слав. имѳ, ѭти’ (пры)-му, (пры)-няць’, але прасл. vъz‑ьmǫ, vъz‑ęti ’ваз-ьму, уз-яць’). Інфінітыў jьmě‑ti мае аснову на ‑ē‑, а 1‑я ас. адз. ліку jьma‑mь — гэта рэзультатыў на ‑ā з аслабленнем у корані (Махэк₂, 366) < і.-е. *imā‑mi. 1‑я ас. адз. ліку бел. маю аформілася пад уплывам дзеясловаў з а‑асновай (зна‑ць), а стары канчатак ‑мь застаўся толькі ў дам і ем. У паўд.-бел. гаворках пасля адбылося выроўніванне паводле гэтай асновы і формы інфінітыва, як ва ўкр. мове. Анічэнка (Бел. лекс., 8) мяркуе, што ст.-бел. мати — украінізм. Гл. таксама: Фасмер, 2, 128; Голуб-Копечны, 225; Брукнер, 331; Скок, 1, 716; Шустар-Шэўц, 12, 895.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тры́зніць ‘гаварыць без памяці, галюцыніраваць’, ‘несці лухту’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Байк. і Некр., Гарэц., Мядзв., Касп., Багд., Стан.), ‘гаварыць праз сон’ (Бяльк.), ‘бачыць што ў сне, у гарачцы’ (Ласт.), трызні́ць ‘гаварыць адно і тое ж’ (ТС, Растарг.), тры́зніці ‘хлусіць, гаварыць няпраўду’ (пруж., Сл. ПЗБ), ‘блюзніць, трызніць, гаварыць у непрытомнасці’ (паўн.-усх., ЛА, 3), тры́знік ‘лунацік’ (Мат. Маг.), тры́зненне ‘вярзенне, бяссэнсавая гаворка хворага, які знаходзіцца ў бяспамяцтве’, ‘мары, думкі аб кім-, чым-небудзь’ (ТСБМ); трызня́ ‘лухта, абы-што’: як будзеш спаць да дня, насніцца трызня (чач., Бел. дыял. 2), тры́зня ‘шкода’ (Стан.). Параўн. укр. три́знувати ‘біцца, змагацца, банкетаваць пасля бітвы’, рус. смален., зах.-бранск. тры́знить ‘блюзніць; бяздумна гаварыць, плявузгаць’, польск. tryznić ‘дарэмна траціць час’, чэш. trýznit ‘мучыць, катаваць, раздзіраць’, славац. trýzniť ‘тс’. Няясна, у тым ліку ў адносінах да папярэдняга слова. На аснове польск. tryznić і чэш. мар. trýzniti ‘сыпаць, трусіць’ Страхаў (Palaeoslavica, 13, 2, 14–15) выводзіць дзеяслоў з *tryti, *truti (гл. церці), а таксама аналагічна да *trina (гл. трына) назоўнік *trizna, у семантыцы якога развілося значэнне ‘скруха, жалоба’. Спробу звязаць чэш. trýzniti ‘мучыць’ (< *tryti) з польск. trużyc ‘тс’ шляхам атаясамлівання з асновай *tryz‑ зрабіла Варбат (Этимология–1983, 41), у гэтым выпадку мяркуецца збліжэнне семантыкі слоў ‘блюзніць’ і ‘мучыць’, параўн. і рус. валаг. тры́жить ‘навязліва паўтараць адно і тое ж’. Пра паралелізм у структуры і семантыцы трызніць і трылузіць (гл.) з выдзяленнем элемента тры‑ — спецыяльна Цыхун, Зб. Супруну, 280; варыянты тры́зніць/дры́зніць (маг., ЛА, 3, 81), магчыма, пад уплывам дрыве́ць ‘блюзніць, гаварыць у непрытомнасці’, ‘гаварыць лухту’ (Нас., Касп., Дабр.; ашм., Стан., ЛА, 3) — няяснага паходжання.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рваць​I

1. réißen* vt; ábreißen* vt (адрываць); áusreißen* vt (вырываць); (áb)pflücken vt (зрываць);

рваць кве́ткі Blúmen pflücken;

рваць на сабе́ во́пратку sich (D) die Kléider vom Léibe réißen*;

2. (на кавалкі) zerréißen* vt;

3. (стасункі і г. д.) ábbrechen* vt, bréchen* vi (з кім-н. mit D);

◊

рваць на сабе́ валасы sich (D) die Háare (áus)ráufen;

рваць зу́бы Zähne zíehen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

каро́ткі kurz;

каро́ткія хва́лі фіз. Kúrzwellen pl;

каро́ткае замыка́нне эл. Kúrzschluss m -es, -schlüsse;

на каро́ткі тэ́рмін für [auf] kúrze Zeit;

каро́ткая па́мяць kúrzes Gedächtnis, Vergésslichkeit f -;

◊

быць на каро́ткай назе́ з кім-н. mit j-m auf vertráutem Fuß(e) stehen*, j-n gut kénnen*;

у яго́ рукі каро́ткія so weit reicht séine Macht nicht;

каро́ткі ро́зум nicht sehr klug

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

спаганя́ць, спагна́ць

1. (патрабаваць) verlángen vt, fórdern vt; eínziehen* vt, éintreiben* vt, erhében vt (утрымаць);

спаганя́ць пада́ткі з каго-н. von j-m Gebühren erhében* [éinziehen*];

спаганя́ць нядо́імку die Rückstände eintreiben*;

спаганя́ць пе́ню Verzúgszinsen pl [Géldstrafe] éinziehen*;

◊

спаганя́ць злосць на кім-н. séine Wut [séinen Zorn] an j-m (D) áuslassen*; sein Mütchen an j-m (D) kühlen (разм.);

2. юрыд. (пакараць) (be)stráfen vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вазі́цца

1. spazíeren fáhren* vi (s) вазі́цца на са́нках Schlítten fáhren*, ródeln vi (s);

2. (важдацца з кім-н., з чым-н.) hantíeren vi (mit D); sich (D) zu scháffen máchen, sich ábgeben*, sich ábmühen, séine líebe Not háben (mit D); herúmwirtschaften vi (займацца дробязямі);

3. (марудзіць) lángsam árbeiten, trödeln vi, záudern vi;

4. (пра дзяцей) sich bálgen, tóben vi

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

предста́вить сов.

1. (подать, привести доказательства, справки и т. п.) пада́ць; прыве́сці; паказа́ць; прадста́віць; прад’яві́ць;

предста́вить но́вые да́нные пада́ць (прыве́сці) но́выя да́дзеныя;

предста́вить свиде́тельство о боле́зни пада́ць (паказа́ць, прад’яві́ць) пасве́дчанне аб хваро́бе;

предста́вить докуме́нты прадста́віць (прад’яві́ць) дакуме́нты;

2. (доставить в какое-л. место) уст., прост. даста́віць;

3. (познакомить, отрекомендовать) пазнаёміць (каго, з кім), адрэкамендава́ць, прадста́віць (каго, каму);

4. (к награде) прадста́віць;

5. (изобразить, показать) намалява́ць, паказа́ць, вы́весці;

6. (вызвать что-л., причинить) вы́клікаць; прычыні́ць; (составить) скла́сці; (явиться) з’яві́цца;

предста́вить больши́е затрудне́ния вы́клікаць (скла́сці) вялі́кія ця́жкасці;

э́то представля́ет большо́е затрудне́ние гэ́та з’яўля́ецца вялі́кай ця́жкасцю;

7. (принять на себя образ кого-, чего-л.) прыкі́нуцца (кім, чым), састро́іць з сябе́;

8. (дать представление) театр. паказа́ць;

9. (вообразить) уяві́ць, прадста́віць; см. представля́ть​ 1—9;

◊

предста́вьте себе́ уяві́це сабе́;

мо́жете себе́ предста́вить мо́жаце сабе́ ўяві́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Sórge

f -, -n кло́пат, турбо́та, непако́й, хвалява́нне (um A, für A – аб кім-н., чым-н.)

vóller ~n sein (um A) — быць заклапо́чаным (чым-н.)

wégen (G) in ~n sein — хвалява́цца [непако́іцца] з-за чаго́-н.

sich (D) ~ en máchen (um, für A) — хвалява́цца, непако́іцца (аб кім-н., чым-н.)

das ist méine geríngste ~ — гэ́та менш за ўсё мяне́ турбу́е [хвалре]

das lass méine ~ sein! — гэ́та мац спра́ва!, аб гэ́тым я паклапачу́ся!

ich wérde ~n trágen, dass… — я паклапачу́ся аб тым, каб…

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)