ула́снік, ‑а, м.
1. Той, хто мае якую‑н. уласнасць; валодае чым‑н. У былых майстэрнях нейкага ўласніка, двух доўгіх .. будынках на ўскраіне.. танкісты аглядалі, рамантавалі машыны. Грамовіч. З кажуха кпілі хатнія, пасмейваўся і сам уласнік, але разлучацца з ім ніяк не хацеў. Лужанін. // Асоба, якой уласціва што‑н. Нават самы густы грэбень не мог даць рады, каб укласці гэты віхрасты чуб так, як хацелася б яго ўласніку. Якімовіч. — А, калі ласка! — сказаў малады хлопец, уласнік тонкага носа. Колас.
2. Чалавек, які прагне цалкам уладаць чым‑н., не дзелячыся з іншымі. Закаранелы ўласнік. □ Трэба змяняць душы, псіхалогію .. [сялян]: уласнік павінен стаць калектывістам. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
vanish [ˈvænɪʃ] v.
1. зніка́ць, прапада́ць;
vanish without trace зні́кнуць бяссле́дна;
vanish in the dark зні́кнуць у це́мры
2. выміра́ць; зніка́ць;
Many types of animals have vanished completely. Шмат якія віды жывёл цалкам вымерлі.
♦
vanish into thin air/the blue ≅ прапа́сці як тума́н, прапа́сці як цень на вадзе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
steep3 [sti:p] v.
1. мачы́ць, вымо́чваць; насто́йваць, зава́рваць;
Steep the vegetables for two hours in water. Пакладзіце гародніну на дзве гадзіны ў ваду.
2. fml паглыбля́цца, ца́лкам аддава́цца (чаму-н.);
He steeped himself in German. Ён паглыбіўся ў вывучэнне нямецкай мовы;
She steeped in prejudice. Яна загразла ў забабонах.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
цэ́лы, -ая, -ае.
1. Такі, ад якога нічога не аддзелена.
На чыстым абрусе ляжаў ц. бохан хлеба.
2. Які поўнасцю ахоплівае што-н. (пра адрэзак часу, месца, прастору).
Ц. тыдзень.
Калона расцягнулася на цэлую вярсту.
3. Аб вялікай колькасці. вялікіх памерах, аб’ёме чаго-н.
Ц. кавалак сала.
Цэлая гара камення.
Ц. мех бульбы.
4. Не пашкоджаны, не знішчаны, не сапсаваны; не зношаны.
Пасля пажару у́ вёсцы хата засталася цэлая.
Чаравікі былі старыя, але цэлыя.
5. Не паранены, здаровы.
Ц. вярнуўся з вайны.
6. у знач. наз. цэ́лае, -ага, н. Што-н. адзінае, непадзельнае.
Адзінае ц.
○
Цэлы лік або цэ́лае — лік. які складаецца з цэлых адзінак, які не мае дробу.
◊
У цэлым —
1) ва ўсёй сукупнасці. цалкам;
2) увогуле, без падрабязнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
satiate
[ˈseɪʃieɪt]
v.
1) кармі́ць, наяда́цца, напіва́цца дасы́та; ца́лкам задаво́льваць (-ца)
2) перанасыча́цца; прыяда́цца
Mary was so satiated with bananas that she would not even look at one — Мары́і так прые́ліся бана́ны, што і глядзе́ць на іх не магла́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
wcale
зусім;
wcale tam nie byłem — я там зусім не быў;
wcale dobrze wygląda — зусім (цалкам) добра выглядае;
wcale ładna — прыгожая;
wcale разм. нішто сабе; нічога сабе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́значыцца сов.
1. (выясниться, установиться) определи́ться;
на́шы адно́сіны ца́лкам ~чыліся — на́ши отноше́ния вполне́ определи́лись;
2. (о раскрытии содержания понятия) определи́ться;
спецы́фіка прадме́та ~чылася ў працэ́се заня́ткаў — специ́фика предме́та определи́лась в проце́ссе заня́тий;
3. отличи́ться;
ро́та ~чылася ў баі́ — ро́та отличи́лась в бою́;
4. ознаменова́ться;
1929 год ~чыўся як год перамо́гі калга́снага ла́ду — 1929 год ознаменова́лся побе́дой колхо́зного стро́я
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Аршы́н. Ст.-бел. аршинъ. Рус. аршин з 1489 у помніках зносін з Польска–Літоўскай дзяржавай (Унбегаун, La langue russe, 166), ст.-укр. аршин гл. Рогаль (З історії, 182). Крыніца беларускага слова — цюркская з іранскай (Вольскі, «Узвышша», 1929, 6, 114; Юргелевіч, Курс, 137; Курс суч., 161). Параўн. Фасмер, 1, 92; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 30; Конанаў, ИОРЯ, 1966, 229. Дзмітрыеў (Строй, 522–523) лічыць непасрэднай крыніцай рус. аршин татарскае (казанска-татарскае) слова. Бел. аршын, верагодна, з крымска-татарскай, у якой з турэцкай, магчыма, праз украінскае пасрэдніцтва; тур. arsin ’тс’ < іран. арш ’локаць’ (Локач, 10). Нельга цалкам выключыць і беларускае запазычанне з рускай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вінт 1 ’болт са спіральнай нарэзкай шруба’ (КТС, БРС). Укр. гвінт, рус. винт, макед., балг. винт ’тс’, чэш. народн. vint ’нарэзка шруба’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 27) < польск. gwint ’вінт’ < ням. Gewinde ’нарэзка’, winden ’абвіваць, намотваць, круціць’ (Брукнер, 165; Шанскі, 1, В, 101; Фасмер, 1, 317). Цалкам магчыма, што бел. вінт паходзіць непасрэдна з польск. мовы. Сюды ж вінтавы́.
Вінт 2 ’частка рухавіка парахода ці самалёта ў выглядзе лопасцей, замацаваных на валу’. Запазычана з рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 98).
Вінт 3 ’карцёжная гульня’ (БРС, КТС). Запазычана з рус. мовы; параўн. винт ’тс’ < ням. Gewinde. Да вінт 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Напо́й ’пітво’ (Нас.; рэч., Груз.), ’запой’ (Грыг.), ’гарэлка’ (смарг., Сцяшк. Сл.), укр. напій ’напітак’, рус. напой ’напітак; перыяд ап’янення’, польск. napój ’пітво, напітак’, чэш. nápoj ’тс’, славац. napój, в.- і н.-луж. napoj, славен. napoj, серб.-харв. напој балг. дыял. напой ’вадапой’. Аддзеяслоўны назоўнік ад *napoiti ’напаіць’, што да *poiti, *piti (гл. паіць), параўн. навой ад навіць, набой ад набіць і г. д. (Махэк₂, 452; Шустар-Шэўц, 13, 988; Герай–Шыманьска, БЕ, 30, 1980, 2, 153–155). Спроба вывесці ст.-бел. напой ’напітак, пітво’ (1518 г.) са ст.-польск. napój ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 118) цалкам беспадстаўная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)