Verbum

Ку́шаць ’есці’ (Сл. паўн.-зах., Бяльк., Гарэц.). Укр. кушати, рус. кушать ’тс’, серб.-харв. ку̏шати ’каштаваць’, славен. kúšati ’тс’. Разарваны арэал распаўсюджання сведчыць аб праславянскім характары гэтага слова. Прасл. kusiti < гоц. kausjan (аблаўтная форма kiusan ’каштаваць’) (Мартынаў, Лекс. взаим., 7–72).

*Маладажэня, молодожэня ’хлопец ці дзяўчына перад вяселлем’ (ТС). Відавочна, з польск. młodożeństwo ’тс’, młodożeniec ’малады’. На Палессі пашыраны назвы малады і маладая ’шлюбная пара ў час вяселля’. Параўн., аднак, серб.-харв. младо́жења ’жаніх’, ’малады (у час вяселля)’. Магчыма, гэта палескі архаізм.

◎ Нарачы́та ’назнарок’ (Яруш., Бяльк.), нарочыта ’тс’ (Растарг.), рус. нарочито ’наўмысна; даволі многа’, польск. naro‑ czyto ’поўна, дастаткова, значна; урачыста’, славац. пагосце ’ўрачыста, ’серб.-харв. нарочито ’спецыяльна; наўмысна’, балг. нарочито ’тс’. Да *пагосць > параўн. ст.-слав. нарочитъ ’асаблівы, выдатны, праслаўлены’, гл. парок.

◎ Не́кства, род. скл. нёксці, зборн. ’яўрэйства, рэдка — пра татар і цыганоў’ (Нік., Оч.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ств‑ ад *нексць ’нехрысць’, што ў сваю чаргу ад не і коціць ’хрысціць’ (гл.), коціцца ’хрысціцца’ (Нас.), параўн. серб.-харв. не̏крст ’нехрысць’, зборн. ’нехрысці’.

Пералю́бка (піралю́бка) ’асоба, якая парушае шлюбную вернасць’ (слаўг., Нар. словатв.). Укр. перелю́б(ки) чини́ти ’пралюбадзейства рабіць з кім-небудзь’, серб.-харв. пр́љуб(а), макед. прељуба, ’тс’. Відаць, са ст.-слав. прѣлюбы дѣяті, творити ’тс’. Суфікс ‑ка, як у лю́бка ₁ (гл.).

◎ Ператоп, пэрэпюп ’тук, чысты свіны тлушч’ (жытк., Вешт., ЛА, 4), параўн. рус. перетопки ’рэшткі ад ператопленага сала, масла, воску’, польск. przetop, серб.-харв. npėmon ’ператопленае сала, тлушч’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ператапіць (< прасл. *per‑topiti). Да пера- і тапіць і (гл.).

◎ По́часць ’частаванне’ (Нас.). Укр. почесть, рус. почесть, ст.-усх.-слав. почьсть. почесть ’частаванне’ (XII ст.), чэш. počest, серб.-харв. папаспі, макед., балг. пдчест. Да прасл. *po‑ćhslb, якое з *ро (гл. по-) і čьstь > чэсць (гл.). Гл. таксама пачостка ’частаванне’.

*Развігну́цца, розвігну́цца ’выпрастацца’: не можэ розвігнуцца, ходзіць раком (ТС). Магчыма, сюды ж і розвінуцца ’расплюшчыцца (пра вочы)’ (там жа). Няясна; магчыма, ў корані захавалася рэліктавая форма ‑віг, суадносная з серб.-харв. вигови ’сіло’, виг ’пастка’, параўн. Мартынаў, Зб. Крапіве, 211–212.

Рукаві́цы ’адзенне на кісці рук’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), рукаві́ца, рукові́цы ’тс’ (ТС). Рус., укр. рукави́ца, польск. rękavica, н.-луж. і в.-луж. rukajca, чэш. rukavice, славац. rukavica, славен. rokavica, серб.-харв. рука̀вица, балг. ръкави́ца. Прасл. *rǫkavica ’рукавіца’ < *rǫkavъ ’рукаў’ (гл. рукаў).

Сумнява́цца ’адчуваць няўпэўненасць, быць няпэўным, вагацца’ (ТСБМ, Некр. і Байк., БРС, Касп.), сумнева́цца ’тс’ (Цых.). Укр. сумніва́тися, рус. сомнева́ться, дыял. сумнева́ться, серб.-харв. су́мњати ’сумнявацца, падазраваць’, балг. съмня́вам се ’сумнявацца’. Ітэратыў да прасл. *sǫmьněti (гл. сум, сумненне) з суф. ‑eva‑.