Авен (сузор’е) 1/60; 4/470 (іл.), 556—557 (карта), 587, 597

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Скарпіён (сузор’е) 4/470, 556—557 (карта), 587, 597; 9/263, 548

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Ву́мя ’вымя’ (Бяльк.), ву́мянё ’тс’ (зэльв., навагр., Сцяшк. МГ, Сцяц., Жыв. сл.). Відаць, не можа разглядацца як вынік другаснай лабіялізацыі ы ў вымя (гл.), паколькі арэал пераходу ы > у пасля губных не дасягае тэрыторый фіксацыі форм з у (ДАБМ, карта 39). Спецыфічны лексікалізаваны характар адзначанай фанетычнай з’явы выкліканы, відаць, пазіцыяй ы паміж двух губных гукаў; параўн. таксама в.-луж. wumjo, н.-луж. wumje ’вымя’, дзе лабіялізацыя — рэгулярная з’ява, паралельная да паўд.-бел. вум’е (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Гавя́да ’скаціна’, таксама гаўя́да (гл. ДАБМ, карта № 293). Прасл. *govędo ’буйная рагатая жывёла, скаціна’ (рус. дыял. говя́до, укр. дыял. говʼя́до, балг. гове́до, серб.-харв. го̀ведо і г. д.). Утварэнне суфіксам ‑ęd‑o да і.-е. *g​u̯ō̆u̯‑s ’буйная рагатая жывёла’. Агляд літ-ры ў Трубачова, Эт. сл., 7, 74–75. Усх.-палес. го́ўе, гаўя́ ’буйная рагатая жывёла, скаціна’, магчыма, < *govьje (< *govь < і.-е. *g​u̯ou̯‑); гл. Борысь, БЛ, 1979 (15), 47–48.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

queen

[kwi:n]

n.

1)

а) карале́ва f.

б) жо́нка караля́

2) ма́тка f. (у пчо́лаў)

3) да́ма f. (ка́рта)

queen of hearts — чырво́вая да́ма

4) карале́ва f., ферзь -я́ m. (у ша́хматах)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ко́зыр, ‑а, м.

1. Карта той масці, якая лічыцца старшай і б’е любую карту другіх масцей. Біць козырам. Хадзіць з козыра.

2. Пра тое, што можа даць у неабходны момант перавагу ў чым‑н. Мадэрністы, калі іх лаюць за гвалт над здаровым сэнсам, любяць выстаўляць адзін козыр: гэта арыгінальна! У. Калеснік.

•••

Козыр біты чый — пра чый‑н. пройгрыш, правал.

Усе козыры ў руках у каго — хто‑н. мае ўсё неабходнае для ажыццяўлення пастаўленай мэты.

Хадзіць козырам гл. хадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Партыйнае падполле ў гады Вялікай Айчыннай вайны 5/326—327, 349; 8/261, 275, 280—281 (карта-ўкл.), 281—283; 12/100—101 (карта), 164—174, 207—208

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Дулебы 2/583; 4/311; 5/560; 9/28 (карта), 577; 10/444

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Аўкштайты 1/571; 4/212; 6/399, 408; 8/590; 9/28 (карта)

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Леў (сузор’е) 4/470, 556—557 (карта), 587, 597; 6/345; 9/241

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)