ка́рта

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ка́рта ка́рты
Р. ка́рты ка́рт
Д. ка́рце ка́ртам
В. ка́рту ка́рты
Т. ка́ртай
ка́ртаю		 ка́ртамі
М. ка́рце ка́ртах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ка́рта, -ы, ДМ ка́рце, мн. -ы, карт, ж.

1. Зменшаны чарцёж зямной паверхні, зорнага неба або паверхні якой-н. планеты.

Геаграфічная к.

К.

Месяца.

Астранамічная к.

2. Адзін з цвёрдых папяровых лісткоў, якія складаюць калоду для гульні і адрозніваюцца паміж сабой па намаляваных на іх умоўных фігурах або ачках чатырох масцей.

Калода карт.

3. мн. Гульня пры дапамозе калоды такіх лісткоў.

Гульня ў карты.

4. Бланк для запаўнення якімі-н. звесткамі.

Санаторная к.

◊

Зблытаць карты — разладзіць, парушыць чые-н. планы, намеры.

І карты ў рукі — пра таго, хто мае ўсе магчымасці, умовы для чаго-н.

Карта біта — пра чый-н. правал, пройгрыш.

Раскрыць карты — перастаць трымаць у тайне свае планы і намеры.

Ставіць на карту што — рызыкаваць чым-н., спадзеючыся на выгаду, выйгрыш.

|| прым. карцёжны, -ая, -ае (да 3 знач.) і ка́ртачны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ка́рта в разн. знач. ка́рта, -ты ж.;

топографи́ческая ка́рта тапаграфі́чная ка́рта;

санато́рная ка́рта санато́рная ка́рта;

коло́да карт кало́да карт;

◊

ста́вить на ка́рту ста́віць на ка́рту;

раскры́ть свои́ ка́рты раскры́ць свае́ ка́рты;

ка́рта би́та ка́рта бі́та;

и ка́рты в ру́ки і ка́рты ў ру́кі;

смеша́ть (спу́тать) ка́рты змяша́ць (зблы́таць) ка́рты.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ка́рта ж., в разн. знач. ка́рта;

тапаграфі́чная к. — топографи́ческая ка́рта;

санато́рная к. — санато́рная ка́рта;

кало́да карт — коло́да карт;

гуля́ць у ~ты — игра́ть в ка́рты;

○ ко́нтурная к. — ко́нтурная ка́рта;

няма́я к. — нема́я ка́рта;

сінапты́чная к. — синопти́ческая ка́рта;

◊ к. бі́та — ка́рта би́та;

(і) ка́рты ў ру́кі — (и) ка́рты в ру́ки;

раскры́ць ка́рты — раскры́ть ка́рты;

ста́віць на ка́рту — ста́вить на ка́рту;

зблы́таць ка́рты — спу́тать ка́рты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ка́рта, ‑ы, ДМ карце; Р мн. карт; ж.

1. Зменшаны чарцёж зямной паверхні або яе часткі з пераважным улікам тых або іншых спецыяльных прымет. Геаграфічная карта. Тапаграфічная карта. Лінгвістычная карта. // Чарцёж зорнага неба або паверхні планеты. Астранамічная карта. Карта Месяца.

2. Адзін з цвёрдых папяровых лісткоў, якія складаюць набор (калоду) для гульні і адрозніваюцца паміж сабой па намаляваных на іх умоўных фігурах або ачках чатырох масцей. Калода карт. Тасаваць карты. Казырная карта. // мн. (ка́рты, карт). Гульня пры дапамозе такіх лісткоў. Гуляць у карты. □ Вечарамі зімой збіраліся малінаўцы да каго-небудзь на вячоркі, бесперапынна курылі і рэзаліся ў карты — у воза або ў дурня. Чарнышэвіч.

3. Ліст паперы, бланк, які трэба запоўніць спецыяльнымі звесткамі. Санаторная карта. Тэхналагічная карта.

•••

Контурная карта — геаграфічная карта, на якую нанесены абрысы вадаёмаў і сушы без назвы іх.

Нямая карта — вучэбная геаграфічная карта без абазначэння назваў.

Сінаптычная карта — геаграфічная карта, на якую нанесены звесткі аб надвор’і, атрыманыя адначасова ў розных месцах (служыць для прадказання надвор’я).

Зблытаць карты гл. зблытаць.

(І) карты ў рукі каму — пра таго, хто мае ўсе магчымасці, умовы для чаго‑н.

Карта (стаўка) біта — пра чый‑н. пройгрыш, правал.

Раскрыць карты гл. раскрыць.

Скласці карты гл. скласці.

Ставіць на карту гл. ставіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́рта

т. 8, с. 101

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ка́рта ж.

1. геагр. (Lánd)karte f -, -n;

паліты́чная ка́рта polítische Kárte;

маршру́тная [пахо́дная] ка́рта Wégekarte f, Wánderkarte f;

2. (для гульні) Spíelkarte f;

гуля́ць у ка́рты Kárten śpíelen;

◊

паста́віць усё на ка́рту álles auf éine Kárte sétzen;

раскры́ць свае́ ка́рты séine Kárten áufdecken [auf den Tisch légen], Fárbe bekénnen*;

зблы́таць чые-н ка́рты j-s Pläne durchkréuzen;

яму́ і ка́рты ў ру́кі er verstéht sich daráuf, er kennt sich aus

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

карта

Том: 14, старонка: 290.

img/14/14-290_1896_Карта.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

ка́рта

(польск. karta < лац. charta, ад гр. chartes)

1) чарцёж зямной паверхні або зорнага неба (напр. геаграфічная к.);

2) ліст паперы, бланк, які трэба запоўніць спецыяльнымі звесткамі (напр. санаторная к.);

3) цвёрды папяровы лісток з умоўнай фігурай, які ў сукупнасці з іншымі лісткамі складае калоду для гульні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Ка́рта 1 ў картачнай гульні. Гл. карта 3.

Ка́рта 2 ’геаграфічная карта’. Гл. карта 3.

Ка́рта 3 ’дакумент, пасведчанне’ (КЭС, лаг.), ’ліст, запіска, паштоўка’ (Нас., Шат., Шн., Гарэц., Др.-Падб., Булг., Мал., Шпіл., Сержп.). Старое запазычанне (1539) з польск. karta, якое з італ. carta < лац. charta ’папера’ < ст.-грэч. χάρτης (Булыка, Запазыч., 142; Фасмер, 2, 203).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)