1) ежа з сечанага мяса з вараным яйкам ці іншай начынкай, запечанага ў выглядзе прадаўгаватага акруглага кавалка;
2) кумпяк, з якога вынята костка і якому нададзена форма каўбасы;
3) пірог з цеста, згорнутага ў некалькі слаёў з салодкай начынкай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стол, стала́, мн. сталы́, стало́ў, м.
1. Прадмет мэблі ў выглядзе шырокай гарызантальнай дошкі на высокіх падпорах, ножках.
Пісьмовы с.
Сесці за сталы.
Перагаворы за круглым сталом (перан.: пры поўным раўнапраўі бакоў).
2. Прадмет спецыяльнага абсталявання або частка станка падобнай формы.
Аперацыйны с.
3.адз. Страва, ежа, тое, што падаюць для яды.
Затраты на с.
Разнастаіць с.
4. Від стравы, ежы; рэжым харчавання.
Мясны с.
Дыетычны с.
Вегетарыянскі с.
5.які або чаго. Аддзел ва ўстанове, а таксама сама ўстанова, якая займаецца спецыяльным колам пытанняў
С. даведак.
Пашпартны с.
|| памянш.сто́лік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).
|| прым.стало́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
nähren
1.
vt
1) кармі́ць, жыві́ць, сілкава́ць
díese Kost nährt gut — гэ́та пажыўная е́жа
2)
éinen Traum ~ — перан. пе́сціць ма́ры
2.
(sich)
(von D, mit ) харчава́цца (чым-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
requisite
[ˈrekwɪzɪt]1.
adj.
патрэ́бны; неабхо́дны; абавязко́вы
the qualities requisite for a leader — я́касьці неабхо́дныя для лі́дэра
2.
n.
патрэ́бнае, неабхо́днае; неабхо́днасьць f.
Food and air are requisites for life — Е́жа й паве́тра — неабхо́днасьці для жыцьця́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АНГІ́НА
(лац. angina літар. ўдушша),
вострая інфекцыйная хвароба з запаленнем міндалін, пераважна паднябенных. Узбуджальнік ангіны — звычайна гемалітычны стрэптакок; перадаецца хвароба праз кантакты з хворым, праз ежу і пітво. Ангіна можа быць сімптомам некаторых інфекц. захворванняў (дыфтэрыя, шкарлятына, адзёр), пры хваробах крыві і крывятворных органаў. Захворванню спрыяе агульнае і мясц. ахаладжэнне арганізма. Бывае катаральная (пачырваненне, прыпухласць слізістай абалонкі міндалін), лакунарная (у лакунах — паглыбленнях міндалін з’яўляецца фібрынозны налёт, які выступае на паверхні міндаліны ў выглядзе белых, шэрых палосаў), фалікулярная (нагнаенне лімфозных фалікул, што выступаюць пад слізістай абалонкай у выглядзе буйных жоўтых кропак), флегманозная (запаленне тканак вакол міндаліны, каляміндалінавы абсцэс). Асн. сімптомы ангіны: боль у горле, недамаганне, павышаная тэмпература (38—40°). Працягласць хваробы — 4—7 дзён. Ускладненні: рэўматызм, энда-, міякардыт, нефрыт. Лячэнне ангіны: пасцельны рэжым, цёплая, негустая ежа, сагравальныя кампрэсы, павязкі на шыю, паласканне горла (1—2%-ным растворам борнай к-ты, растворам марганцавакіслага калію, кухоннай солі), гарачкапаніжальныя (аспірын), сульфаніламіды, антыбіётыкі (пры цяжкім стане). Пры абсцэсах неабходна іх ускрыццё.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Талакно́ ’мука з ачышчанага пражанага аўса; страва з такой мукі’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт., Касп., Серб. Вічын, Шат., Бяльк., Сержп. Прымхі, Пятк. 2, Сл. ПЗБ, ЛА, 4), ’страва з аўса’ (Жд. 3), ’кісель з аўсянай мукі’ (полац., ЛА, 4), ’зацірка з цёртага канаплянага семені’ (Мат. Гом.), ’страва, прыгатавала з грэцкай мукі і кіслага малака’ (лях., Сл. ПЗБ), талакно́, толокно́ ’страва з аўсянай мукі або патоўчанага канаплянага семені’ (Лекс. Бел. Палесся), толокно́ ’страва з аўсянай мукі’ (ТС). Параўн. укр.толокно́ ’мука з падсушанага аўса, тоўчаных сухароў’, рус.толокно́ ’тоўчаная аўсяная мука, каша з гэтай мукі’, польск.tłokno ’ежа з аўсянай мукі, гарачай вады і малака’. Паводле Сноя (гл. Бязлай, 4, 187), сюды ж славен.*tlakno ’нейкая мучная ежа’, рэканструяванае на падставе запазычання ў ням.бавар.Talken ’аўсяныя крупы’, што да *tolkъno, з якога праз усходнеславянскія мовы было запазычана фін.talkkuna ’аўсяная каша’ (Фасмер, 4, 73). Звязана з таўчы (гл.), паколькі рэдкая словаўтваральная мадэль з суф. ‑ъno (параўн. сукно, валакно і пад.) характэрна для старых назваў вынікаў дзеяння, выражаных зыходным дзеясловам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жа́мка ’пернік’ (Мат. Гом., Нар. словатв., 127). Рус.кур.жа́мка ’тс’, кастр. (1853 г.) жа́мочка ’ласая ежа з маку і мёду’, пск., калін., сімб., куйбыш.жамо́к ’пернік’, ’сціснуты кавалак ежы (напр., хлеба)’, горк., калін., куйбыш., валаг., алан.же́мо́к ’пернік з мядовага цеста’. Параўн. яшчэ славен.žemèk ’рэчыва з сыру, якое выціскаецца’, серб.-харв.жѐмичка ’белы хлябец’ звязана, відаць, з жемља ’тс’ < ням.Semmel. Утворана суфіксам ‑ък‑ ад дзеяслоўнай асновы жьм‑, жем‑ ’ціснуць’. Гл. жмаць, жаць2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макарон, мыкарон ’локшына’ (Гарэц., Шн. 3, Касп., Нас., Вешт.; полац., Нар. сл.; Бяльк.), ’мітусня’ (Нас.), макарона ’харчовы прадукт з прэснага цеста ў выглядзе тонкіх трубачак’, ’страва з макароны’ (ТСБМ), макароны ’тс’ (Мат. Гом.). Гэта еўрапейскае слова запазычана яшчэ ў сярэдневякоўі, відавочна, праз польск. мову з італ.maccaroni, якое да грэч.μακαρία ’ежа з ячменнай мукі ці круп’ (Меер–Любке, 427; Фасмер, 2, 561; Махэк₂, 349; Брукнер, 319; Кохман, 84). Бел.макарона стала ж. р. пад уплывам локша, локшына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Quod cibus aliis, aliis est atrum venenum
Што для адных ‒ ежа, для другіх ‒ згубная атрута.
Что для одних еда, для других ‒ губительный яд.
бел. Здароваму жывату і рэдзька не вадзіць, а хвораму і масла шкодзіць. Кату жарты/смешкі, а мышцы смерць.
рус. Что одному впрок, то другому отрава. Что лошади в пользу, то мыши смерть. Кому свет, а мне потёмки. Кому скоромно, а мне на здоровье. Кому воровство, а ему ремесло. Кому мученье, а Трифону ученье.
фр. A l’aigle seule il est permis de regarder le soleil (Одному орлу позволительно смотреть на солнце). Ce qui nuit à l’un duit à l’autre (Что вредно одному, другому на пользу).
англ. One man’s meat is another man’s poison (Что одному мясо, другому ‒ яд).
нем. Der Kranke und der Gesunde haben ungleiche Stunde (Больному и мёд невкусен, а здоровый камень ест).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Боршч ’ежа, суп’; таксама назва раслін. Рус.борщ, укр.борщ, польск.barszcz, чэш.bršť, славен.břšč. Прасл.bъrščь ’расліна Heracleum’ (< *bъrsti̯o‑). Параўн. ст.-інд.bhṭr̥ṣi‑ ’вастрыё’ і некаторыя іншыя і.-е. формы (першапачаткова ’расліна з вострымі лісцямі’). Іншыя версіі не пераконваюць. Бернекер, 109; Фасмер, 1, 198 (там і агляд літ-ры); Слаўскі, 1, 27–28. Махэк₂ (69) выводзіць з асновы *br̥sk‑ ’быць кіслым’ (а таксама думае пра «праеўрапейскае» слова). Версію Махэка падтрымлівае Мяркулава, Очерки, 60–62 (там і агляд форм і праблематыкі).