пакро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак., што.
1. Скроіць усё, многае. Пакроіць касцюмы.
2. Парэзаць, падзяліць на часткі ўсё, многае. Бацька пакроіў хлеб і парэзаў тонкае сала. Брыль.
3. і без дап. Кроіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папо́ўніцы, прысл.
Разм. На поўны рот, прагна (есці). Смачна апёкшы рот і ўсё нутро пахучай, моцнай вадкасцю, Іван пачаў жаваць папоўніцы. Брыль. Яўхім і Даніла слухалі гаворку і ўміналі папоўніцы свежы пшанічны хлеб. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабаўні́цтва, ‑а, н.
Тое, што і рабаванне; грабежніцтва. Легіянеры часта рабілі налёты на сялянскія хаты, дзе займаліся рабаўніцтвам і катаваннем старых і малых. Бядуля. [Салавей:] — Забіраеце наш хлеб, вывозіце кароў. Гэта — рабаўніцтва, пан камендант. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Littera semper habet panem vestemque paratam
Пісьменны чалавек заўсёды мае хлеб і гатовае адзенне.
Грамотный человек всегда имеет хлеб и готовую одежду.
Гл.: Discentem...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Гапашы́ць ’трапаць лён’ (Сцяшк. МГ). Няяснае слова. Магчыма, звязана з дзеясловам *pachati. Параўн. вельмі шырокі дыяпазон значэнняў, напр., у рус. паха́ть (гл. у Даля), уключаючы ’рэзаць, крышыць і да т. п.’ (пахать хлеб, мясо).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ня́нё (дзіц.) ’мяса’ (Клім.), ня́ня ’тс’ (Сл. ЦРБ). Тыповае «дзіцячае» слова няяснага, магчыма, гукапераймальнага паходжання, параўн. рус. ня́ня ’грудзі’, марыйск. ńäńä ’хлеб’, што можа быць звязана з ням‑ням ’есці’ (гл. Фасмер, 3, 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапечак ’пекар’ (Яруш.), перапяча́йка, перэпеча́йка ’булачніца і гандлярка вырабамі з цеста’ (Нас., Растарг.), ’пляткарка’ (Касп.). Да перапеча > перапе́чка (гл.). Словы маюць экспрэсію гумару, непахвальнасці ад таго, што хлеб мог быць недапечаны, ці яго перапякалі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пухо́ны ’пухлы, пышны (пра хлеб, булкі, аладкі)’ (Шат.; бяроз., Сл. ПЗБ), пуха́ны ’тс’: пуханы хлеп у дзірачках (віл., Сл. ПЗБ). Дзеепрыметнік ад пу́хаць або прыметнік ад пух ’мякіна, высеўкі’ (< *pux‑ъnъ), параўн. пушо́ны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́галь ’няўдалы хлеб’ (ПСл.). Відаць, з польск. rogal ’рагалік’, успрынятага з адмоўным значэннем. Параўн. мар. rohél, чэш. rohlík, названыя паводле падабенства з рогам; тое ж славац. rožek, а таксама ням. Hörnel, Hörnehek (Махэк₂, 515).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абмалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
Малоцячы, аддзяліць зерне ад калосся, саломы. З суседняй вёскі амаль штодня прыходзіць старэйшая дачка і просіць ад бацькі дапамогі: то накасіць сена, то хлеб абмалаціць, то хлеў накрыць. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)