про́бны¹, -ая, -ае.
1. Узяты на пробу¹, прызначаны для ўзяцця пробы¹.
Пробныя духі.
П. камень (перан.: пра ўчынак, выпадак, па якім робяць вывад аб трываласці, каштоўнасці, сіле чаго-н.). П. шар (перан., уст.: пра дзеянне, пры дапамозе якога імкнуцца высветліць што-н.).
2. Які робіцца для выпрабавання, праверкі.
П. рэйс.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Вы́крут ’хітрыкі’ (БРС, КТС, Гарэц., Др.-Падб.); ’буралом’ (Нікан.). Рус. вы́крут ’дзеянне па дзеяслову выкрутить’, укр. ви́крут ’хітрыкі’, польск. wykręt ’тс’. Бязафікснае вытворнае ад выкруціць (гл. круціць) (Шанскі, 1, В, 225).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́рад ’вырадак’ (Нас. Зб., Гарэц., Др.-Падб., Яруш.), выро́д ’выраджэнне’ (Бяльк.). Рус. вы́род ’дзеянне па дзеяслову вырадзіць’, укр. ви́рід ’вырадак’, н.-луж. wurod. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад вырадзіць (Шанскі, 1, В, 231).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВІЛЬГАЦЯМЕ́Р,
прылада для вызначэння вільготнасці газаў, вадкасцей, цвёрдых і сыпкіх матэрыялаў. Найб. пашыраны вільгацямеры, дзеянне якіх заснавана на змяненні фіз. уласцівасцей рэчываў (электраправоднасці, дыэлектрычнай пранікальнасці, паказчыка пераламлення і інш.) у залежнасці ад вільготнасці (напр., ёмістасныя вільгацямеры). Ёсць вільгацямеры, дзеянне якіх засн. на раздзяленні (экстракцыяй, сушкай і інш.) рэчыва на ваду і сухую рэшту; радыеізатопныя (для цвёрдых рэчываў), дзе выкарыстоўваюцца з’явы паглынання гама-прамянёў і запавольвання нейтронаў, а таксама вільгацямеры, заснаваныя на з’яве ядзернага магнітнага рэзанансу. Вільготнасць газаў (у т. л. паветра) вызначаюць гігрометрамі і псіхрометрамі.
т. 4, с. 170
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гіпергі́я
(ад гіпа- + гр. ergon = праца, дзеянне)
слабая супраціўляльнасць арганізма хваробатворным агентам знешняга асяроддзя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інтэрферо́метр
[ад інтэрфер(энцыя) + -метр]
аптычны вымяральны прыбор, дзеянне якога заснавана на з’яве інтэрферэнцыі (гл. таксама мікраінтэрферометр, радыёінтэрферометр).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэкансерва́цыя
(ад рэ- + кансервацыя)
увядзенне ў дзеянне чаго-н. пасля кансервацыі, узнаўленне чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стратэге́ма
(гр. strategema, ад stratego = камандую)
ваенная хітрасць, дзеянне, якое ўводзіць у зман праціўніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Выпло́д ’нашчадак, атожылак’ (Нас.), вы́плад ’тс’ (Гарэц.), выпло́д ’парода, племя’ (Бяльк.), вы́плад ’вынішчэнне, вывядзенне (асабліва дробных жывёлін і насякомых)’ (КЭС). Чэш. výplod ’дзеянне па дзеяслову vyploditi’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да выпладзіць (гл. пладзіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віль, віль‑віль — выклічнік, які перадае кароткае, шматразовае дзеянне (КТС, Янк. III). Да віля́ць (гл.). Параўн. укр. виль! — выклічнік для выражэння віляння, рус. виль‑виль‑виль, виля‑виля‑виля ’падзыўное для гусей’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)