Verbum

звярну́цца, звярну́ся, зве́рнешся, зве́рнецца; звярні́ся; зак.

1. З’ездзіць, схадзіць туды і назад.

Вазакі звярнуліся за дзень па тры разы.

2. да чаго. Накіраваць сваю дзейнасць на што-н., узяцца за што-н. або накіраваць паўторна сваю ўвагу на каго-, што-н.

З. да вывучэння старажытных помнікаў.

З. да перапыненай гутаркі.

3. Накіравацца да каго-н. з просьбай, па дапамогу і пад. або адрасавацца да каго-н. з якімі-н. словамі, з прамовай.

З. да ўрача.

З. з прапановай да старшыні.

|| незак. звярта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 2 і 3 знач.), зваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 і 3 знач.) і зварача́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (разм.).

папе́рад (разм.).

1. прысл. Уперад.

Жанчына пайшла п., паказваючы, куды трэба пад’язджаць.

2. прысл. Спачатку, раней.

П. памый рукі, а потым садзіся за стол.

3. прыназ. з Р. Ужыв. для ўказання на прадмет ці асобу, раней за якія кім-, чым-н. было ўтворана якое-н. дзеянне.

Ён з’явіўся п. усіх.

больш, прысл.

1.

Выш. ст. да прыслоўя многа. Трэба шмат чытаць, каб б. ведаць.

2. З колькаснымі назоўнікамі абазначае перавышэнне ўказанай колькасці.

Б. за гадзіну.

Б. за кіламетр.

3. У спалучэнні з прыметнікам або прыслоўем служыць для ўтварэння выш. ст.

Б. рашучы хлопец.

4. Далей, у далейшым.

Б. не буду.

5. Пераважна, галоўным чынам.

Ехаць давялося б. лесам.

◊

Ні больш ні менш (як) (разм.) — роўна столькі.

прыгле́дзець, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. за кім-чым, каго-што і без дап. Пасачыць з мэтай догляду; паклапаціцца пра каго-, што-н.

П. за дзецьмі.

Прыглядай гасцей, каб хадзілі часцей (з нар.). Прыгледзь тут, а я адлучуся ў магазін.

2. каго-што. Намеціць для набыцця, скарыстання (разм.).

П. сабе касцюм.

П. месца для будоўлі.

|| незак. прыгляда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прыгля́дваць, -аю, -аеш, -ае.

увяза́цца, увяжу́ся, увя́жашся, увя́жацца; увяжы́ся; зак.

1. Стаць увязаным, завязаным.

Рэчы добра ўвязаліся.

2. перан. Прыйсці ў адпаведнасць з чым-н.

Планы добра ўвязаліся з мясцовымі ўмовамі.

3. перан. Без дазволу накіравацца ўслед за кім-н., далучыцца да каго-н., хто ідзе, едзе (разм.).

За намі ўвязаўся сабака.

4. перан. Уключыцца, умяшацца ў што-н. (разм.).

У. ў бойку.

|| незак. увя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

шмат¹, прысл.

1. Вялікая колькасць, дастатковая колькасць каго-, чаго-н., многа.

Ш. працуе.

Ш. часу прайшло.

Працы ў мяне цяпер ш. (у знач. вык.). Ці ш. людзей сабралася?

2. У спалучэнні з прым. і прысл. вышэйш. ст. азначае: значна, намнога.

Ён ш. маладзейшы за мяне.

3. У спалучэнні з адноснымі займеннікамі абазначае: многія, многае.

Ш. каму расказала пра гэта.

Ш. якія падзеі адбыліся за гэты час.

завіну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак. (разм.).

Спешна і старанна пачаць рабіць што-н.

З. і за гадзіну ўсё зрабіць.

|| незак. завіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

пакупны́, -а́я, -о́е.

1. Які звязаны з магчымасцямі купляць.

Пакупная здольнасць насельніцтва.

2. Такі, як пры куплі (пра цану).

Грошы, заплачаныя за будынак, залічваюцца ў кошт пакупной цаны.

перыско́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Аптычная прылада для назірання за чым-н. з укрыцця, падводнай лодкі, танка і пад.

|| прым. перыско́пны, -ая, -ае і перыскапі́чны, -ая, -ае.