панаве́ць, ‑ее; зак.
Зрабіцца навейшым, абнавіцца. На касынцы сапраўды было многа пылу, аж белы струменьчык мільгануў паўз вуха, як [дзяўчына] страпянула. Касынка адразу нібы панавела. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасыце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Зрабіцца сытым, сыцейшым; патаўсцець. — Вось што, сынку, давай знімем меркі і паглядзім, хто з нас ад гэтага вала пасыцее. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадзіра́віцца, ‑віцца; зак.
Зрабіцца дзіравым; знасіцца. Прадзіравіцца дах; дзе тут будзеш перакрываць, забіў так-сяк дошкамі дзіркі, каб не капала на галаву — і ўсё. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заленава́цца, ‑лянуюся, ‑лянуешся, ‑лянуецца; зак.
Разм.
1. Не захацець што‑н. рабіць з-за ляноты; адчуць, праявіць ляноту. Заленаваўся пайсці ў школу.
2. Зрабіцца гультаём.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
захма́рыцца 1, ‑рылда; зак.
Зрабіцца хмарным. Неба захмарылася. / у безас. ужыв. З раніцы захмарылася, падзьмуў моцны вецер. Лось.
захма́рыцца 2, ‑рыцца; безас. зак.
Пачаць хмарыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Успыхнуць, загарэцца.
На дварэ запаліліся ліхтары.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца запалёным.
Горла запалілася.
3. перан., чым і без дап. Аказацца ахопленым моцным пачуццём, імкненнем і пад.
З. гневам.
|| незак. запа́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і запаля́цца, -я́ецца (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адмы́цца, -мы́юся, -мы́ешся, -мы́ецца; зак.
1. Змыць з сябе бруд.
З дарогі ледзь адмыўся.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зрабіцца чыстым, адмыцца, знікнуць пры мыцці.
Пляма на абрусе адмылася.
3. перан. (звычайна з адмоўем). Аднавіць аб сабе ранейшую думку (разм.).
Страціўшы рэпутацыю, да канца дзён не адмыешся.
|| незак. адмыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ахмурэ́ць ’стаць невясёлым’ (Касп., КСТ), ’аслабець’ (Касп.), ахмырэць ’зрабіцца панурым’ (КСП), зхмарэ́ць ’тс’ (Грыг.). Да хмура//хмара, параўн. рус. охмарить ’надуцца, зазлаваць’, хмура ’пахмурны чалавек’, хмыра ’тс’, хмуры ’пакрыты хмарамі; пануры, невясёлы (пра чалавека)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасмурне́ць ’зрабіцца хмурным, смутным’, ’пахмурнець’ (Бяльк.). Да па‑ і ⁺смурне́ць, якое з рус. сму́рый ’цёмна-шэры, змрочны’, — апошняе генетычна суадносяць са ст.-ісл. meyrr ’хмурны, друзлы’, ст.-грэч. ἀμαυρός ’цьмяны, туманны’ (Фасмер, 3, 693–694).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палюдне́ць, ‑ее; зак.
Разм. Стаць, зрабіцца больш людным, мнагалюдным. Я тушу святло, акно адчыняю насцеж і, падпёршы рукамі падбародак, гляджу на тратуар, які палюднеў, ажыў. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)