◎ Падкураваць ’пад’юдзіць, падбухторыць да чаго-н.’ (Федар. VII). Да курыць. Развіццё семантыкі, відаць, праз ужыванне гэтага дзеяслова ў пчалярскай практыцы: падкурыць (пчол) ’выгнаць з вулля, каб ляцелі шукаць нектар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасі́ліць ’змагчы’, павільваць, посіловаць ’перамагаць, здолець’, пасільный ’пераможаны’ (Бяльк., ТС), рус.пск., цвяр.посилить ’пераадолець, перамагчы’, укр.посиліти ’асіліць’. Да сіла (гл.). Нерэгулярнае семантычнае ўтварэнне — калька (?) — уплыў дзеясловапабароць (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пі́льма ’налягаючы, прымушаючы, настойваючы’ (Нас.). З пільна, якое з піліць? ’прымушаць, настойваць’, ’часта прыгадваць, гаварыць, “дзяўбеш” (гл.), або са спалучэння *пічьма піліць, што перадае інтэнаўнасць дзеяння таго ж дзеяслова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стапа́рчіран. ‘уся мэбля ў хаце’ (Сцяшк.), ‘нешта непрывычна вялікае’ (слонім., Нар. словатв.). Аддзеяслоўны назоўнік ад дзеяслова тыпу тапары́шчыцца ‘стаяць тырчком, тырчаць’ (Стан.), параўн. рус.топо́рщиться ‘тс’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ізгаро́да ’загарадзь’ (Касп.), рус.дыял.изгоро́да ’тс’. Працягваюць ст.-рус.изгорода, утворанае ад дзеясловаизгородити ’загарадзіць’ з суф. ‑а. Шанскі, 2, I, 27. Суфіксальны дублет да изгородь; параўн. загарадзь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заве́сціся
1. (узнікнуць) sich éinfinden*; перакладаеццатс.формамідзеясловаánschaffen vt;
у яго́ завяла́ся сябро́ўка er hat sich (D) éine Fréundin ángeschafft;
у мяне́ завялі́ся гро́шы ich bin jetzt bei Geld;
2. (пранасякомых) sich éinnisten;
3. (прыйсціурух) in Gang kómmen*;
мато́р завёўся der Mótor sprang an;
4.разм. (пачацьспрачацца, сварыцца) in Fahrt kómmen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Атру́та. Рус.дыял.отру́та, атру́та, укр.отру́та ’тс’. Рускае дыялектнае, відаць, з беларускай, украінскай. Ст.-бел.отрута (Анічэнка, Праблемы філал., 11). Утворана як аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад дзеясловаатруціць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аты́лы ’тоўсты’ (Нас.). З польск.otyły ’тс’, утворанага як аддзеяслоўны прыметнік (ці дзеепрыметнік) з суфіксам ł ад дзеясловаotyć ’патаўсцець’. Корань *ty‑ прадстаўлены таксама ў дзеяслове утыць (Нас.). Гл. тыл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Васпо́льза ’карысць, польза’ (Бяльк.). Утварэнне на базе запазычанага з рус.дзеясловаваспо́льзываць (гл.); параўн. і рус.по́льза ’карысць’. У рус. мове (у Даля і ў СРНГ) слова тыпу воспольза няма.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вілясты ’пакручасты, завілісты, пятляючы’ (КТС). Утвораны ад дзеясловавіля́ць (гл.) і суф. ‑яст‑ы, характарызуецца дзеяннем, абазначаным утвараючай асновай. Рус.вилястый ’нешаткаваная капуста’; ’цэлым качаном’ паходзіць ад вило́й ’звілісты, закруглены’.