ваш, ‑ага, м.; ваша, ‑ай, ж.; ваша, ‑ага, н.; мн. вашы, ‑ых.

1. займ. прыналежны да вы. Ваш горад. Ваша акно. Вашы кнігі. □ Я люблю ваш смех дзявочы. Ды гарэзлівыя вочы, Вашы кпінкі, вашы жарты, Ды... куды цяпер я варты? Крапіва. Чужых цялят бярэш на пашу? Наскрозь я бачу службу вашу! Колас. // Зроблены, напісаны і г. д. вамі. Вашы словы. Ваша пісьмо. □ Тысячагоднія вашы [астраномаў] намеры Спраўдзяцца некалі не на паперы. Куляшоў. // Які прыходзіцца да спадобы, прыемны, знаёмы вам.

2. у знач. наз. в́аша, ‑ага, н. Разм. Тое, што належыць або ўласціва вам. Вашага мне не трэба.

3. у знач. наз. в́ашы, ‑ых, мн. Разм. Родныя, блізкія. Вашы дома? Прывітанне вашым. □ [Бацька:] — Ну, і як жа ён, што ён казаў? Вашы, браток, усе здаровы? Брыль.

•••

Ваш брат гл. брат.

Ваша справа гл. справа.

Ваша ўзяло (бярэ) гл. узяць.

Воля ваша гл. воля.

І нашым і вашым гл. наш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дрэнны, благі, кепскі, паганы, нядобры, недабраякасны, нізкаякасны, нездавальняючы, адмоўны, ад'емны, няважны, несамавіты, непахвальны, нікчэмны, няспраўны, недасканалы, непрыгодны, няўдалы, бракаваны, бракоўны, заляжалы; ліхі, паскудны, паршывы, лядачы, лядайкі, лядашчы, задрыпаны, неважнецкі, нецікавы, незайздросны, нялюдскі, нягодны, нягожы, негадзівы, нікудышны, ерундоўскі, марны, плёвы, ахаўскі, тандэтны (разм.); злы (абл.); слабы, бездапаможны, няспелы, пракляты, апошні, сабачы, чартоўскі, д'ябальскі (перан.) □ на нізкім узроўні, нічога не варты, нікуды не варты, грош цана, нуль цана

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Малы́, малэ́й ’невялікі’, ’нязначны па колькасці’, ’меншы, чым патрэбна’, ’кароткі’, ’слабы’, ’неістотны, нязначны’, ’малалетні’ (ТСБМ, Яруш., Шат., Бяльк., Растарг., Сл. ПЗБ, ТС; драг., КЭС), Малы Воз ’Малая Мядзведзіца’ (паст., Сл. ПЗБ), малое ’дзіця’ (Нас., Шат.). Ст.-бел. малъ, малый ’невялікі, дробны, невысокі’, ’малады, малалетні’, ’кароткачасовы’, ’малапрацяглы’, ’колькасна нязначны, небагаты’, ’нікуды не варты, нязначны’, ’ледзь прыкметы, слабы’. Укр. мали́й, рус. ма́лый, мало́й, польск. mały, палаб. molĕ, н.- і в.-луж. małki, в.-луж. mały, чэш., славац. malý, славен. mȃli, mál, серб.-харв. ма̏о, макед. мал, балг. малък, ст.-слав. малъ. Прасл. malъ ’малы, невялікі’. Самымі блізкімі і.-е. паралелямі з’яўляюцца ст.-в.-ням. small, ням. schmall ’вузкі’, ’тонкі’, ’бедны’, smalaz vihu ’дробная скаціна’, гоц. smals ’малы, нязначны’, ст.-грэч. μῆλον ’дробная скаціна, авечкі’, ірл. míl ’жывёла’, лац. malus ’дурны, благі’ (з ’малы, недастатковы’), а таксама франц. māla ’карова’, гал. maal ’цялушка’, ст.-ісл. smale ’дробная скаціна’, — і.-е. *(s)mōl‑/*(s)mēl ’дробная скаціна’ (Бернекер, 2, 13; Голуб-Копечны, 215; Брукнер, 320; Махэк₂, 349; Фасмер, 2, 564; Бязлай, 2, 163–164). Скок (2, 375) дапускае гукаперайманне як крыніцу разглядаемай лексемы. Мартынаў (Балто-слав.-итал. изогл., 30) мяркуе аб пранікненні іт. malos у зах.-балт. арэал.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пага́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Мярзотны, подлы. Паганы чалавек. □ Саўка і два яго канвойнікі застаюцца ззаду. Саўкава місія, паганая здрадніцкая місія, скончана. Колас. Партызаны .. вартавалі вёску ад паганых гасцей. Чорны. // Дрэнны, нядобры. Паганае надвор’е. □ Айцец Кірыл адмовіўся застацца выпіць чаю на дарогу, бо дзень кароткі, а дарога паганая. Колас. / Пра характар, звычкі, душэўны стан і пад. Паганы настрой. Паганы характар.

2. Прызначаны для смецця, нечыстот; брудны. Паганае вядро.

3. Які нельга есці, ядавіты. Паганы грыб.

4. Злы, куслівы (пра сабаку). [Мужык:] — Ёсць у нашага Піліпа сучка паганая, дык мы ўсе яе баімся. Якімовіч.

5. Уст. Нехрысціянскі, язычніцкі. Паганыя ідалы. // Забаронены рэлігіяй. Паганая ежа. □ — Нібы чорт зеллем паганым падкурыў хату Супрона Дразда і Змітрука Карча, — казалі сяляне, чуючы кожны дзень сварку. Чарот.

6. Разм. Не варты ўвагі. І зусім незразумела, навошта было падымаць такі шум з-за гэтай паганай двойкі? Краўчанка.

7. у знач. наз. паганя́е, ‑ага, н. Што‑н. дрэннае, нядобрае. Васіль увесь сціснуўся, насцярожыўся, чакаючы самага паганага. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з-пад предлог с род., в разн. знач. из-под, из-подо;

вы́брацца з-пад сне́гу — вы́браться из-под сне́га;

вы́йсці з-пад агню́ — вы́йти из-под огня́;

даста́ць з-пад лёду — доста́ть из-подо льда;

уцячы́ з-пад ва́рты — убежа́ть из-под стра́жи;

скры́нка з-пад цуке́рак — я́щик из-под конфе́т;

ро́дам з-пад Ві́цебска — ро́дом из-под Ви́тебска;

вы́йшла з-пад яго́ пяра́ — вы́шло из-под его́ пера́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

pot​1 [pɒt] n.

1. гаршчо́к; кацяло́к; (высо́кая) кастру́ля; бляша́нка; сло́ік;

pots and pans кухо́нны по́суд;

flower pot гаршчо́к для кве́так, вазо́н;

a pot of jam сло́ік варэ́ння;

a pot of paint бляша́нка фа́рбы

2. начны́ гаршчо́к

3. лу́за (у більярдзе)

♦

go to pot infml разары́цца; загі́нуць; ≅ вы́лецець y трубу́;

pot luck шанс; магчы́масць, мажлі́васць;

pots of money BrE, infml шмат/ве́льмі мно́га грошай;

They’ve got pots of money. У іх куча грошай;

the pot calling the kettle black infml ≅ або́е рабо́е; адзі́н друго́га ва́рты; аднаго́ по́ля я́гада; два бо́ты па́ра

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ляд 1 ’няшчасце, няўдача’ (Булг.). Роднаснае з рус. ляд ’д’ябал, нячысцік, якое выводзяць з ледачий ’шалапутны, нічога не варты’ або з польск. ladaczy (ladacy) ’д’ябал’. Гэта нібыта пацвярджаюць і бел. лядашчыц ’нячысцік’, лядашцік ’злы дух’ (Нас.). Паводле Карскага (Труды, 205), лядъ лічыцца таксама паланізмам, што можна аспрэчваць. Бел. ляд з’яўляецца працягам прасл. паўн. lędъ ’д’ябал’, які названы так паводле яго месцазнаходжання — на лядах, параўн. аналагічна хлеўнік, амшанік, балотнік (Талстой, Геогр., 142–143). Развіццё семантыкі ў адмоўным напрамку, як і ў бел. чартаўшчына ’што-небудзь незразумелае, неверагоднае, недарэчнае’, якое ад чорт. Бел. ляд мае адпаведнікі ў рус. народных гаворках са значэннямі: ’бяда, няшчасце’, ’хвароба, немач’, ’усё ні да чаго не патрэбнае’. Сюды ж маст. ляда ’цяжка’ (Сл. ПЗБ).

Ляд 2 ’прагаліна на полі, дзе не ўзышло збожжа або бульба’ (кам., ДАБМ, 957), ’поле на месцы высечанага лесу ці пажарышча’ (пруж., Яшк.). Роднаснае да ляда 1 (гл.). Прасл. lęd‑ъ (параўн. рус. валаг., калін. ляд ’нізкае балоцістае месца’, ’сырая паляна’, арханг. ’лядная сістэма земляробства’ ўжывалася разам з lęd‑a і lęd‑o, як і іншыя словы з суфіксамі на ‑nъ (‑na, ‑no) і ‑tъ (‑ta, ‑to), — больш падрабязна гл. Аткупшчыкоў (Из истории, 162, 163).

Ляд 3 у назве расліны мышый ляд ’гарошак мышыны, Vicia crassa L.’ (драг., Нар. лекс.). Да ля́да 2 (гл.) або да яд (?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

отча́янный

1. (проникнутый отчаянием) ро́спачны, адча́йны;

отча́янный взгляд ро́спачны (адча́йны) по́зірк;

2. (безрассудно смелый) адча́йны; (яростный) шалёны; (опасный) небяспе́чны; (рискованный) рызыко́ўны;

отча́янная голова́ адча́йная галава́;

отча́янное сопротивле́ние адча́йнае (шалёнае) супраціўле́нне;

отча́янное предприя́тие небяспе́чнае (рызыко́ўнае) прадпрые́мства;

отча́янный посту́пок адча́йны ўчы́нак;

3. (сильно увлекающийся чем-л.) заўзя́ты, страшэ́нны;

отча́янный боле́льщик заўзя́ты бале́льшчык;

4. (очень плохой) разг. (ве́льмі) дрэ́нны, ніку́ды не ва́рты;

отча́янное поведе́ние ве́льмі дрэ́нныя (ніку́ды не ва́ртыя) паво́дзіны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

яйцо́ ср.

1. в разн. знач. яйцо́;

куры́нае я. — кури́ное яйцо́;

крышта́льнае я. — хруста́льное яйцо́;

шакала́днае я. — шокола́дное яйцо́;

2. анат. яи́чко; яйцо́;

3. биол. яйцо́; яйцекле́тка;

◊ я́йцы ку́рыцу не ву́чаць — я́йца ку́рицу не у́чат;

як ку́рыца з яйцо́м (насі́цца) — (з кім, чым) как ку́рица с яйцо́м (носи́ться) (с кем, чем);

не ва́рты вы́едзенага яйца́ — погов. не сто́ит вы́еденного яйца́;

з-пад су́чкі яйцо́ ўкрадзе́ — (о ловкаче, воре) погов. из-под су́чки яйцо́ ута́щит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ува́га ж

1. Áufmerksamkeit f;

звярну́ць ува́гу die Áufmerksamkeit ríchten, sein Áugenmerk wénden*; beáchten vt, áchten vi (на што-н auf A);

звярну́ць чыю-н ува́гу на што-н j-n auf etw. áufmerksam máchen, j-s Áufmerksamkeit auf etw. (A) lénken;

ва́рты ува́гі beáchtenswert, beáchtlich;

нада́ць ува́гу Áufmerksamkeit schénken;

браць пад ува́гу in Betrácht [Erwägung] zíehen*; berücksichtigen vt;

вы́пусціць з-пад ува́гі áußer Acht lássen*, nicht bemérken;

прыцягну́ць ува́гу die Áufmerksamkeit [Beáchtung, das Áugenmerk] auf sich zíehen* [lénken];

звярну́ць на сябе́ ува́гу áuffällig sein;

2. (чулыя адносіны, прыхільнасць) Áufmerksamkeit f;

карыста́цца ува́гай Beáchtung fínden*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)