1. Пакрыты ржой; заржавелы. Іржавы замок. Іржавае жалеза. □ Іржавы манеўравы паравоз пачынае дрыжэць усім сваім старым нутром.Лынькоў.У сцяну ля акна дробна, часта стукае аканіца і паціху тоненька пішчыць іржавымі завескамі.Галавач.// Які ўтварыўся ад іржы, з іржы. Іржавыя плямы.
2. Бурага колеру ад прымесі вокіслаў жалеза (пра балотную ваду). З незвычайным страхам ступалі немцы ў іржавую ваду, грузнучы па пояс у халодную і слізкую дрыгву.Шамякін.// З такой вадой (пра балота, рэчку). Там было тарфяное балота, праз якое цякла павольна ржавая рачулка.Чорны.Грэбелька раптам перарывалася, далей была густая ржавая твань.Мележ.// Прыпсаваны, які мае колер іржы. Іржавы селядзец. □ Хата сустрэла мяне цішынёй і запусценнем. Непрыбраны стол. Брудныя талеркі. Іржавая рыба ў кансервавых банках.Савіцкі.
3.Разм. Чырвона-буры, колеру ржы. Снарады і бомбы ўсю.. [зямлю] перарылі, спустошылі, пакрылі чорнымі ды ржавымі выпалінамі.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
This watch is guaranteed for 2 years. Гэты гадзіннік мае гарантыю на два гады.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
акругле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца круглейшым; набыць акруглую форму; акругліцца. Алёшка вымыў пражку ў расе і стаў абчышчаць яе ад іржы. Раптам вочы яго акруглелі, на твары з’явілася ні то здзіўленне, ні то спалох.. Значыць, тут ён, бацька, загінуў.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rust1[rʌst]n.
1. ржа́;
There were large patches of rust on the car. На машыне былі вялікія плямы ржы.
2. ко́лер іржы́
3. ржа́ (хвароба раслін)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
абчы́сціцца, ‑чышчуся, ‑чысцішся, ‑чысціцца; зак.
Пазбавіцца ад бруду, пылу і пад. на сваім адзенні, абутку; зрабіцца чыстым. // Пазбавіцца ад налёту на паверхні чаго‑н. (пра што‑н. металічнае). За гэтыя дні ў вёсцы абчысціліся ад зімовай іржы ўсе плугі ды бароны аб сырую зямлю.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
oskrobać
зак. ачысціць; пачысціць, саскрэбці;
oskrobać rurę z rdzy — ачысціць трубу ад іржы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Rost
I
m -es іржа́;
~ ánsetzen іржаве́ць;
vor ~ schützen засцерага́ць ад іржы́
II
m -es, -e тэх. рашо́тка; каласнікі́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
налёт, -у, М -лёце, мн. -ы, -аў, м.
1.гл. наляцець.
2. Раптоўны ваенны ўзброены напад на каго-, што-н.
Паветраны н.
Агнявы н.
3. Напад з мэтай грабяжу.
Бандыцкі н.
4. Тонкі слой чаго-н. на паверхні.
Н. пылу.
Н. іржы.
5.перан., чаго. Пра што-н., звязанае з унутраным станам, пачуццямі.
Артыкул з налётам гумару.
6. Колькасць налятанага часу або налятанай адлегласці.
На яго рахунку 500 тысяч кіламетраў налёту.
◊
З налёту (разм.) — не спыняючы руху, на поўным ходзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паўзу́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Які поўзае, перамяшчаецца шляхам поўзання. Паўзучыя гады.
2. Які сцелецца па зямлі або чапляецца за што‑н. (пра расліны). Паўзучы мох. Паўзучы гарошак. □ Жоўтыя ад іржы рэйкі абвіла паўзучая бярозка.Хомчанка.
3. Які павольна распаўсюджваецца, сцелецца (пра дым, туман і пад.). [Немцы] збіраліся на рубяжы амаль непрыкметна, бо поблізу яго слаўся белы паўзучы дым.Мележ.
4. Які рухаецца суцэльнай масай (пра льды). Паўзучыя льды.
•••
Паўзучы эмпірызмгл. эмпірызм.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
А́ЛЕШ
(Aleš) Мікалаш (18.11.1852, с. Міраціцэ, Чэхія — 10.7.1913),
чэшскі жывапісец, графік. У 1875 скончыў АМ у Празе. Аўтар размалёўкі «Радзіма» (1880—81) у фае Нац. т-ра ў Празе, шматлікіх малюнкаў, у т. л. «Пяць пачуццяў» (1876), «Стыхія» (1881), цыкла «Жыццё старажытных славян» (1891); жывапісных работ: «Гусіцкі лагер», «На магіле ваяра-гусіта» (1877), «Сустрэча Іржы з Падэбрад з Мацвеем Корвіным», «Сутычка кавалерыстаў» (1878).