зо́лак, -лку, -лаку м. заря́ ж., рассве́т;
уста́ць на зо́лку — встать на заре́ (на рассве́те)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
wstać
зак. устаць; падняцца;
wstać z martwych — уваскрэснуць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прыўста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак.
Устаць на некаторы час і не на ўвесь рост. Юрась прыўстаў і сеў на ложку. Гарбук. Сёмка спачатку пачаў паўзці, а потым прыўстаў, падышоў да Петруся і прылёг. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
podnieść się
зак.
1. падняцца, устаць; узвіцца;
2. падняцца; павысіцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Паўста́ць 1, паўстава́ць ’уставаць’, ’хутка найсці, наляцець (аб ветры)’ (Нас.). Да па‑ (< прасл. po‑) і уста́ць, устава́ць (гл.). Параўн. ст.-рус. повставати ’паднімацца (аб ветры)’ (XVI ст.), серб. поу̀стајати ’паўставаць’.
Паўста́ць 2, паўстава́ць ’узняцца на барацьбу’, ’узнікнуць у памяці, з’явіцца’, ’адрадзіцца’, ’вырасці’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Яруш.; шальч., стаўб., Сл. ПЗБ), шчуч. ’набухнуць (пра жылы)’ (Сл. ПЗБ), ’запрацівіцца гвалту’ (КЭС, лаг.). З польск. powstać ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узгрэ́бціся і узграбці́ся, ‑грабуся, ‑грабешся, ‑грабецца; ‑грабёмся, ‑грабянеся; пр. узгробся, ‑грэблася; зак.
Разм. Узлезці куды‑н. Цярэшка прашыўся каля самае сцяны, узгробся на ганак. Грахоўскі. // З цяжкасцю падняцца, устаць. Пётра ў куце першы ўзгробся на ногі, заенчыўшы, пачала ўставаць Дзёмчыха. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
poderwać się
зак.
1. усхапіцца; ускочыць; узляцець; падарвацца;
2. устаць; падняцца; паўстаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
няго́днік, ‑а, м.
Чалавек ганебных, несумленных паводзін; нізкі чалавек. Муж аказаўся нягоднікам. Лёля пакідае яго. Хадкевіч. — Я пагарджаю табой. Ты — баязлівец, вось хто, — даляцеў з зямлянкі жаночы голас. — Цябе судзіць трэба, расстраляць, нягодніка. Дзенісевіч. // Ужываецца як лаянкавае слова. [Палкоўнік:] — Устаць перада мной, нягоднік! Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́вый
1. прил., в разн. знач. ле́вы;
2. сущ., полит. ле́вы, -вага м.;
◊
встать с ле́вой ноги́ уста́ць з ле́вай нагі́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узвалачы́ся, ‑лачуся, ‑лачэшся, ‑лачэцца; ‑лачомся, ‑лачацеся; пр. узвалокся, ‑лаклася, ‑лося; зак.
Разм.
1. З цяжкасцю ўзысці, падняцца куды‑н. Узвалачыся па пагорак. Узвалачыся на пяты паверх.
2. З цяжкасцю падняцца, устаць. [Вера Ігнатаўна:] — Ляжыць .. [старая] ці ходзіць? [Несцер:] — Больш ляжыць. От, узвалачэцца на якую хвіліну і зноў кладзецца. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)