Jan.

= Januar – студзень

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Се́чань старое ‘студзень’ (Нас.). Укр. сі́чень, старое рус. сеченьстудзень’, стараж.-рус. сѣчьньстудзень; люты’, чэш. sečen ‘ліпень’, славац. velký sečeńстудзень’, malý sečeń ‘люты’, славен. дыял. sečenj ‘люты’, серб.-харв. се̑чањ, sijȇčanjстудзень’, балг. фальк. голя́м се́чкостудзень’, ма́лък се́чко ‘люты’, макед. сечко ‘люты’, ст.-слав. сѣчьнь ‘люты, студзень’. Прасл. *sěčьnь да *sekti, гл. сячы, як перыяд года, найбольш зручны для высечкі лесу з мэтай атрымання дзелавой драўніны (Шаўр, Этимология–1971, 98 і наст.), або для распрацоўкі ўчастка для раллі. Тлумачэнне, што месяц атрымаў назву па марозе, які “сячэ”, лічыцца народнай этымалогіяй. Назва для ‘ліпеня’ звязана з касьбой (старое *sěkti ‘зразаць траву’). Меркаванні Сноя (Бязлай, 3, 346) пра сувязі з літ. síekis, siẽkis ‘снежань студзень’ аналагічна літ. sãusisстудзень, снежань’ пры славен. súšec ‘сакавік’ (Сной₂, 713) падаюцца недастаткова абгрунтаванымі. Гл. ЕСУМ, 5, 258–259.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Jänner

m - i -s, - дыял. сту́дзень

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

January

[ˈdʒænjueri]

1.

n., pl. -aries

сту́дзеньm.

2.

adj.

сту́дзеньскі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

АДНАРО́Г

(лац. Monoceros),

экватарыяльнае сузор’е з найбольш яркай зоркай 3,8 візуальнай зорнай велічыні. На тэр. Беларусі найлепшы час назірання — снежань, студзень.

т. 1, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Квашалі́ныстудзень’ (Нар. лекс.). Дысімілятыўны варыянт ад квашаніна (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ге́лі

(ад лац. gelo = застываю)

дысперсныя сістэмы, якія ўтвараюцца ў калоідных растворах пры паступовай каагуляцыі (напр. жэлацінавы студзень, сталярны клей).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Сты́чань ‘сакавік’ (Нас.), ‘студзень’ (Сцяшк.; воран., Шатал.; астрав., вільн., Сл. ПЗБ). З польск. styczeńстудзень’, некалі і ‘люты’. Ст.-бел. стыченьстудзень’ (XVI ст., Ст.-бел. лексікон) з ст.-польск. styczeń (Булыка, Лекс. запазыч., 157). Польскае слова з першаснага *sěčьnь < прасл. *sěča ‘высяканне дрэў’ ад прасл. *sěkti ‘сячы’ з суф. *‑ьnь, якое потым было скантамінавана з *tyka ‘жэрдзь, палка’. Назва першапачаткова абазначала час года, калі сякуць дрэвы, таму што ў гэты час яны маюць вельмі мала соку; гл. Борысь, 585. Параўн. сечань. Народна-этымалагічна ўсведамляецца як вытворнае ад стыка́цца ‘сустракацца’ (гл.), так і ў Насовіча (Нас., 620).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прасіна́цца ’прачынацца’ (Янк. 1), укр. просипатися ’тс’. Ітэратыў да праспацца (гл.). Ці не сюды і назва месяца прасл. *prosinbCb, параўн. укр. прасіпецьстудзень; снежань’, ст.-польск. prosiniec, чэш. prosinec, серб.-харв. просинац ’снежань’, славен. prosinecстудзень’, ст.-слав. просиньць ’тс’, для якіх значэнне ’ажываць, прачынацца’ больш падыходзіць, чым сувязь з *sijati ’ззяць’, *sinǫti ’заззяць’, згодна з найбольш прыбітай этымалогіяй (гл. Фасмер, 3, 377; Сной₂, 585 і інш.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сцю́дзень ’квашаніна, халадзец’ (Нас., Бяльк., Шн., Рам. 8–9, Малч., Мат. Гом., Сл. ПЗБ). Гл. студзень4 ’тс’ з другасным памякчэннем т, параўн. наступнае слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)