Схе́ма ’спрошчаны чарцёж, агульны план, накід’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), схэ́ма ’тс’ (Ласт.). Запазычана праз польскае пасрэдніцтва або непасрэдна з лац. schema ’выгляд, знешнасць, фігура’, што паходзіць з грэч. σχῆμα ’тс’ (Фасмер, 3, 815; ЕСУМ, 5, 490).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вульга́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Пошлы, непрыстойны, грубы. Вульгарны танец. Вульгарны выраз.

2. Спрошчаны да крайнасці, да скажэння сэнсу. Вульгарны матэрыялізм. Вульгарны сацыялагізм. □ — Мастацтва не можа цярпець вульгарнай просталінейнасці, — сказаў .. [мастак] прыяцелю і ступіў крок наперад, даючы зразумець, што галоўнае сказана ім. Скрыган.

[Ад лац. vulgaris — агульнанародны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гекто́граф

(ад гекта- + -граф)

спрошчаны друкарскі апарат для атрымання копій з надрукаванага або напісанага тэксту і ілюстрацый.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

спрасці́ць, спрашчу́, спро́сціш, спро́сціць; спро́шчаны; зак., што.

1. Зрабіць болын простым, менш складаным (звычайна пра структуру чаго-н.).

С. канструкцыю машыны.

С. працэс вытворчасці.

2. Зрабіць болын даступным для разумення, падаць што-н. прасцей, чым раней было.

С. правілы пунктуацыі.

3. Пазбавіць што-н. глыбіні, сур’ёзнасці, багацця форм і зместу і пад.

С. сюжэт.

|| незак. спрашча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спрашчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

элемента́рны, -ая, -ае.

1. Які мае адносіны да элементаў (у 5 знач.).

Э. састаў рэчыва.

2. Пачатковы, які датычыцца асноў чаго-н., асноўны, самы неабходны.

Элементарная фізіка.

Элементарныя веды.

3. перан. Нескладаны, прасцейшы, такі, які павінен быць вядомы кожнаму.

Элементарныя пытанні правапісу.

Элементарныя правілы паводзін.

4. перан. Спрошчаны, павярхоўны, абмежаваны.

Элементарная схема.

|| наз. элемента́рнасць, -і, ж. (да 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вульга́рны

(лац. vulgaris = просты, звычайны)

1) грубы, непрыстойны (напр. в. выраз, в-ыя манеры);

2) спрошчаны да скажэння (напр. в. матэрыялізм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

вульга́рны

(лац. vulgaris = просты, звычайны)

1) грубы, непрыстойны (напр. в. выраз, в-ыя манеры);

2) спрошчаны да скажэння (напр. в. выклад вучэння).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

прымітыві́зм, ‑у, м.

1. Спрошчаны падыход да складанай з’явы.

2. Нескладанасць па будове, па тэхніцы выканання. Падняцца над прымітывізмам масавай самадзейнай рэвалюцыйнай паэзіі 20‑х гадоў,.. перайсці ад простых перапеваў класікаў да творчага развіцця іх галоўных традыцый — такія чарговыя задачы стаялі перад заходнебеларускай літаратурай 30‑х гадоў. Бугаёў.

3. У мастацтве 19–20 стст. — наўмыснае спрашчэнне выяўленчых сродкаў і выкарыстоўванне форм прымітыўнага (першабытнага, народнага, дзіцячага) мастацтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыміты́ўны

(лац. primitivus)

1) просты, не складаны па будове, выкананню (напр. п. механізм);

2) недастаткова глыбокі, надта спрошчаны (напр. п. твор);

3) неразвіты (напр. п-ая асоба).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

прымітыві́зм

(ад прымітыў)

1) спрошчаны падыход да складанай з’явы;

2) нескладанасць па будове, па тэхніцы выканання;

3) кірунак у мастацтве, які характарызуецца наўмысным спрашчэннем выяўленчых сродкаў і выкарыстаннем форм прымітыўнага (першабытнага, народнага, дзіцячага) мастацтва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)